Oila va jamiyat

Ushbu maqolada ayollarda oila-ish balansi ko‘rsatkichini shakllantirishning metodologik jihatlari tahlil qilingan. Maqolada segmentatsiya nazariyasi, kompensatsiyalar nazariyasi, integratsiya nazariyasi, ixtiloflar nazariyasi, rollar nazariyasi, qo‘shimcha ta’sir nazariyasi kabi omillar tahlil qilingan

Mazkur maqolada gender tenglikka erishish strategiyasini amalga oshirish mexanizmlari, xotin-qizlar va erkaklar uchun teng huquq hamda imkoniyatlarga erishish masalasida amalga oshirilayotgan ishlar haqidagi ma’lumotlar bayon etilgan. Shuningdek, barcha xotin-qizlarga nisbatan kamsitishning har qanday shakliga barham berish, siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotda qaror qabul qilish bilan bog‘liq barcha darajalarda ayollar to‘liq va samarali ishtirok etishi hamda yetakchilik qilishi uchun teng imkoniyat yaratilayotgani misollar orqali asoslab berilgan.

Ushbu maqolada harbiy ijtimoiy ishning huquqiy asoslari, harbiy ijtimoiy ish doirasidagi huquqiy ta’limga bo‘lgan ehtiyoj, harbiy xizmatchilarni ijtimoiy himoya qilish sohasidagi asosiy va eng qiyin muammo ularning huquqlarini qonun bilan ta’minlash bilan emas, balki harbiy xizmatchilarning huquqiy tayyorgarligi, huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yеtarli darajada ta’minlash ekanligi ta’kidlangan. Harbiy xizmatchilarning ijtimoiy muammolarini hal qilishda davlat hokimiyati va mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish organlari bilan hamkorlik, harbiy ijtimoiy ishning asosiy vazifalaridan biri ekanligi ko‘rsatilib, harbiy xizmatchilarning huquqiy madaniyatini amalga oshirishda ularning huquqiy va ijtimoiy himoyasini ta’minlash eng muhim shart ekanligi ochib berilgan

Mazkur maqolada hozirgi davrda farzand tarbiyasiga ota-onaning ta’siri ilmiy-nazariy va amaliy jihatdan tahlil qilingan. Axborot texnologiyalarining ta’siri, emotsional aloqa, gender yondashuvi, sotsiologik muhit va xalqaro tarbiyaviy tajriba asosida ota-onaning farzand shaxsining shakllanishidagi roli ochib beriladi. Maktab, mahalla va oilaning hamkorlikdagi tarbiyaviy ta’siri, tarbiya uslublari va ularning samaradorligi tahlil qilinib, zamonaviy tarbiyaning dolzarb muammolarga ilmiy yondashuv asosida yechimlar taklif etilgan. Shuningdek, maqolada sotsiologik so‘rovlar asosida ota-onalarning farzand tarbiyasidagi faol ishtiroki, muammolar va ularga qarshi kurashish vositalari muhokama etilgan.

Yangi O‘zbekistonda oiladagi zo‘ravonlikning kelib chiqish sabablaridan biri huquqiy madaniyat yetishmasligi ekani maqolaning asosini tashkil qiladi. Muammolarni bartaraf qilishning asoslaridan biri aholi ongida huquqiy madaniyat tushunchasini tarbiyalashdir. Maqolada bu muammoning oqibatlari ko‘rsatiladi. Muammoni hal etish uchun qator tavsiyalar taklif qilinadi

Maqolada “Huquqiy ong” tushunchasining tarkibiy tahlili, “huquq” va “ong” tushunchalari mazmuni, ushbu tushunchalarning lingvistik, falsafiy va huquqiy tahlili, ularning “Huquqiy ong” iborasi tarkibidagi o‘ziga xos o‘rni, “huquq” tushunchasining asosi sifatida “haq”, “haqiqat” so‘zlarining o‘rni yoritilgan

Maqolada Turkiston matbaachiligining shakllanishi, rivoji va milliy uygʻonish gʻoyalari bilan sugʻorilgan demokratik va gumanistik qarashlari hamda modernizatsiya jarayonini boshdan kechirayotgan oʻzbek matbuotining shakllanishida jadid matbuotining oʻrni va ahamiyati tahlil qilingan. Milliy istiqlol, ozodlik, hurfikrlilik, tenglik, adab va ilm-u ma’rifat, til va madaniyat sohalarini yuksaltirish uchun milliy matbuotni rivoj toptirish nechogʻli muhim masala ekani Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi prizmasida ochib berilgan. Zamonaviy dunyoning yangi manzarasida milliy mentalitetni asrash, urfodatlarga sodiqlik, vatanparvarlik va istiqlol fidoyilarini tarbiya qilishda gazeta, jurnal, kitob va boshqa ommaviy axborot vositalarining jahonshumul vazifasi, milliy matbuotning porloq tarixi va buyuk istiqboli, jahon madaniyatining bir qismiga aylangan noyob durdonalari ijtimoiy-falsafiy talqin etilgan.

Maqolada ijtimoiy davlatga transformatsiya sharoitida demografik sohada kuzatilayotgan tendensiyalarning sotsiologik tahlili yoritilgan bo‘lib, ushbu tendensiyalarning amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarga ta’siri yuzasidan fikrlar bildirilgan. Shuningdek, ijtimoiy xavfsizlik kesimida demografik barqarorlik bilan bog‘liq milliy manfaatlar tasniflanib, ularni ta’minlashga to‘sqinlik qiluvchi omillar sotsiologik tadqiqot usullari orqali tahlil qilingan

Mazkur maqolada muallif tomonidan olib borilgan tadqiqot asosida mehnat migratsiyasi daxl qilgan oilalarda voyaga yetayotgan o‘smirlarda o‘z-o‘zini dolzarblashtirish jarayoni tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari jadval va diagrammada keltirilgan va shu asosda xulosa berilgan

Mazkur maqolada O‘zbek muhojirlarining Rossiyada oldindan shakllangan kutilmalarining ko‘chib o‘tishdagi stressga ta’siri tahlil etilgan. 18-45 yoshdagi muhojirlar o‘rtasida o‘tkazilgan ijtimoiy psixologik so‘rovnoma asosida bandlik, moslashuv va ijtimoiy integratsiya masalalari tahlil qilingan. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, turli kutilmalar stressni oshiradi, realistik rejalashtirish esa qiyinchiliklarni kamaytiradi.

Mazkur maqola oiladagi gender tenglik muammolari, jinslar o‘rtasidagi tabiiy-biologik hamda uning ijtimoiy farqli jihatiga qaratilgan. Ijtimoiy tabaqalanishning asosiy tamoyillaridan biri sifatida erkak va ayol o‘rtasidagi dominant hamda bo‘ysunuvchi mutanosiblik to‘g‘risida ham so‘z yuritiladi. Shuningdek, yurtimizda xotin-qizlar va erkaklarning teng huquq hamda imkoniyatlarini ta’minlashga qaratilgan bir qancha yuridik kuchga ega qonun hujjatlari joriy etilishi hamda xotin-qizlar va bolalar huquqlari, erkinliklari, qonuniy manfaatlarining himoya qilinishi tizimini takomillashtirish, har bir oilada ota-onalarning eng asosiy vazifasi bolalarda bilim olishga bo‘lgan qiziqishlarini, maylini tarbiyalashga erishishdan iborat ekani to‘g‘risida batafsil tushunchalar berib o‘tilgan.

Ushbu maqolada oila va undagi muammolarning kelib chiqish sabablari, oilalar o‘rtasidagi ijtimoiy muhitning buzilishi, oiladagi nizolarni keltirib chiqaruvchi asosiy motivlar va oilani mustahkamlashga bag‘ishlangan ilmiy, nazariy, amaliy tadqiqotlar tahlil qilingan.

Ushbu maqolada oilani psixologik jihatdan o‘rganish, turli yoshdagi qizlarning oilaga moslashish jarayonini o‘rganishda Osiyo, Janubiy Koreya, Rossiya, Amerika Qo‘shma Shtatlari va Yevropa davlatlari olimlarining tadqiqotlari va turli yoshdagi xotin-qizlarning oilaga moslashuvi, oilaviy munosabatlarning rivojlantirilishi hamda oila a’zolari o‘rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashda kelinning vazifalari yoritib berilgan. Oila-nikoh munosabatlari o‘zaro kuchli, samarali va mustahkam oilani tashkil etish, nikoh va oila hayotida yaxshi munosabatlarni rivojlantirishda muhimdir. Bu munosabatlar oila a’zolari o‘rtasidagi sevgi, hurmat va ehtiromni ta’minlash, muammolarni hamkorlikda hal qilishni o‘z ichiga oladi

Maqolada moddiy qadriyatlar tushunchasi, oilada milliy va umuminsoniy qadriyatlar muvozanati, oilaviy farovonlik, moddiy qadriyatlarning farzandlar tarbiyasi hamda oilalar mustahkamligida tutgan o‘rni tahlil qilingan.

Maqolada oilalarda ma’naviy muhitni yaxshilashda oilaviy qadriyatlar, diniy va dunyoviy an’analar, rasmrusumlarning ahamiyati yoritilgan. Xotin-qizlarning bilimli, ma’naviyatli, fidoyi, shijoatli va tashabbuskor bo‘lishi masalalari borasidagi fikrlar bayon qilingan

Ushbu maqolada o‘zbek kontekstida o‘smirlarning intellektual rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi oila bilan bog‘liq omillarning xilma-xilligi o‘rganilgan ishlar mazmuni yoritilgan. Mahalliy va xalqaro tadqiqotlarga asoslanib, u oila tuzilishi, ota-onalarning tarbiya uslublari, ijtimoiy-iqtisodiy holat va bilim olish natijalarini shakllantirishda ota-onalarning ishtiroki kabi omillarni tahlil qiladi. Tadqiqot natijalari o‘smirlarning aqliy o‘sishini rag‘batlantirishda qo‘llab-quvvatlovchi oilaviy muhitning ahamiyatini ta’kidlaydi.

Ushbu maqolada oilaviy ajrashishlarning bolalar ta’limiga ijtimoiy-psixologik ta’siri ko‘rib chiqiladi. Maqola ushbu sohadagi empirik tadqiqotlar natijalariga asoslangan. Maqolada ajrimlarning bolalarning ta’lim jarayoniga ta’sirining asosiy jihatlari, shu jumladan, ularning o‘quv natijalari, maktabdagi xatti-harakatlari, o‘qishga bo‘lgan motivatsiyasi, o‘qituvchilar va tengdoshlari bilan munosabatlari, shuningdek, kelajakdagi kasbni tanlash tahlil qilinadi. Ajrashishning bolalar ta’limiga ta’sirining salbiy va ijobiy tomonlari, shuningdek, muvaffaqiyatli moslashish va o‘rganish qiyinchiliklarini bartaraf etishga yordam beradigan omillar ko‘rib chiqiladi

Ushbu maqolada oilaviy nizolarni bartaraf qilishda oilaviy mediatsiyaning roli Turkiya tajribasi misolida o‘rganilgan bo‘lib, Turkiyada oilaviy mediatsiya institutining shakllanishi va rivojlanishining tarixiy, huquqiy va ijtimoiy jihatlari tahlil qilingan hamda uni rivojlantirish uchun davlat tomonidan amalga oshirilayotgan islohotlar, mediatorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslarga qo‘yiladigan talablar, oilaviy mediatsiyaning o‘ziga xos jihatlari bayon etilgan. Shuningdek, mazkur ishda oilaviy mediatsiya institutini O‘zbekistonda rivojlantirish borasida Turkiya tajribasidan foydalanish mumkin bo‘lgan jihatlari haqida so‘z boradi

Ushbu maqolada oilaviy qadriyatlarning mazmun-mohiyati hamda ularni shakllantiruvchi va rivojlantiruvchi determinantlar tahlil qilingan. Oilaviy qadriyatlar jamiyat barqarorligining asosiy omillaridan biri bo‘lib, ular avloddan avlodga o‘tuvchi an’ana, urf-odat va ma’naviy meros sifatida namoyon bo‘ladi. Maqolada oilaviy qadriyatlarni harakatlantiruvchi determinantlar biologik, ijtimoiy, iqtisodiy, psixologik va madaniy omillar nuqtayi nazaridan tasniflanadi. Har bir determinant oilaning mustahkamligi va davomiyligiga qanday ta’sir ko‘rsatishi, xususan, globallashuv, migratsiya, texnologik taraqqiyot va ijtimoiy o‘zgarishlarning oilaviy qadriyatlarga ta’siri muhokama qilinadi. Tadqiqot natijasida oilaviy qadriyatlarning saqlanishi va rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan omillar aniqlanib, ularning barqarorligini ta’minlash yo‘llari taklif etilgan. Mazkur ish oilaviy qadriyatlar bo‘yicha tadqiqot olib boruvchi mutaxassislar va keng jamoatchilik uchun foydali ma’lumot manbayi bo‘lib xizmat qiladi.

O‘smirlik davrida bola qaysi mashg‘ulot bilan ko‘p shug‘ullansa, ulg‘ayganda ham shu mashg‘ulot bilan shug‘ullanish ehtimoli yuqori bo‘ladi. Virtual olam vositalaridan to‘g‘ri foydalanish kompetensiyalarini shakllantirish bugungi jamiyatimiz uchun muhim vazifa bo‘lib turibdi. Ushbu maqolada ham mazkur masalalar o‘rganilgan va tahlilga tortilgan

Mazkur maqolada o‘smirlarning pulga bo‘lgan munosabatida jamiyatning ijtimoiy-psixologik ta’siri o‘rganilgan. O‘smirlarning iqtisodiy tushunchalarini shakllantiruvchi asosiy ijtimoiy omillar, oilaviy muhit, ta’lim tizimi va atrof-muhitning ahamiyati tahlil qilingan. Shuningdek, ularning pulga bo‘lgan shaxsiy munosabati va bu munosabatga ta’sir etuvchi jamiyatning ijtimoiy va madaniy jarayonlari o‘rganilgan

Maqolada O‘zbekiston psixolog olimlarining noto‘liq oilalardagi ijtimoiy munosabatlar, rollar taqsimoti, ayollarda namoyon bo‘luvchi aybdorlik hissi va shu kabi masalalarga oid ilmiy izlanishlari yoritilgan. Bundan tashqari, to‘liq va noto‘liq oilalarning ijtimoiy psixologik xususiyatlari, ona shaxsining farzand ijtimoiy tasavvurlariga ta’siri, ona va bola munosabatlari, oilaviy zo‘ravonlik, oiladagi rollar taqsimoti hamda bola shaxsi shakllanishining ijtimoiy psixologik mexanizmlari ilmiy tadqiq etilgan.

Ushbu maqolada pedagoglar faoliyatidagi pozitiv fikrlash, pozitiv kayfiyat va bugungi kundagi zamonaviy pedagoglar faoliyatidagi o‘z-o‘ziga bo‘lgan munosabat tushunchalari yoritilgan. Mualliflar tomonidan pozitiv fikrlashning salomatlikka ta’siri hamda kundalik hayotda pozitiv fikrlashning ish faoliyatida muvafaqqiyatga erishish bilan bog‘liq masalalari ham yoritilgan. Shu bilan birga, shaxsiy va kasbiy o‘z-o‘zini anglash va boshqalarga nisbatan optimistik hayrihohlik munosabati, faoliyat va kundalik hayot muammolarini muvafaqqiyatli hal qilish bilan bog‘liq fikrlar keltirilgan

Qadriyatlar transformatsiyasi bu jamiyat, uning tarkibidagi turli ijtimoiy birliklar, guruhlardagi yoki alohida bir insondagi mavjud qadriyatlar tizimining tub va tizimli ravishda o‘zgarishi bilan bog‘liq fenomenal jarayon hisoblanadi. Qadriyatlar tizimidagi transformatsion o‘zgarishlar birdaniga sodir bo‘lmaydi, ma’lum bir qadriyatlarning o‘zgarishi, yangicha mohiyat kasb etishi uchun bir necha yillardan bir necha o‘n yillargacha vaqt o‘tishi talab etiladi. Ushbu maqolada ham ana shu masalalar tahlilga tortiladi.

Ushbu maqolada Sharq mutafakkirlarining oila va uning qadriyatlari haqidagi nazariy ma’lumotlari berilgan. Sharqda oilaviy tarbiya masalasi, er va xotinning oiladagi vazifalari, oila mustahkamligida ayollarning o‘rniga alohida e’tibor qaratilgan. Qiz farzand tarbiyasida alohida ahamiyat kasb etuvchi axloqiy tarbiya haqida ma’lumotlar ko‘rsatilgan. Oilada ayollarning xususiyatlarini ajratib ko‘rsatib berilgan.