Maqolada yosh kelinlarning oilaviy hayotga moslashishi va unga ta’sir etuvchi asosiy va yordamchi omillar ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek, oila va undagi munosabatlar, nikoh tushunchasining ba’zi asosiy jihatlari hamda oilaviy munosabatlarga oid ijtimoiy-psixologik adabiyotlar haqida so‘z borgan

Gender sotsializatsiyasini oʻrganish natijalari, shubhasiz, erkak va ayolning gender oʻziga xos xususiyatlari bo‘lib, u insonning jamiyatdagi mavqeyi hamda uning shaxsiy va kasbiy taqdiriga oʻziga xos ta’sir koʻrsatadi. Shu ma’noda, ular zamonaviy dunyoda sodir boʻlayotgan jarayonlarni aks ettirish uchun juda muhim boʻlib, ularning asosiy yoʻnalishi tobora kuchayib borayotgan insonparvarlik va shaxsning ma’naviy rivojlanishiga talablarning kuchayishi bugungi kundagi tadqiqotlarning dolzarbligini belgilaydi

Ushbu maqolada oilaviy munosabatlarga ta’sir qiluvchi omillar keltirilib, ular qatorida muloqot madaniyatiga alohida e’tibor qaratilgan. Muloqot va muloqot madaniyati yuzasidan mavjud ilmiy manbalar tahlilga tortilgan hamda mavzuga oid xulosa va takliflar berilgan.

Shаxs muаmmоsini tаdqiq еtish bоrаsidаgi zаmоnаviy tаdqiqоtlаrdа gеndеr mаsаlаsini оchiqlаshdа ko‘plаb urinishlаr kuzаtilаdi. Bu, birinchi nаvbаtdа, jаmiyаtdаgi ijtimоiy-psixоlоgik o‘zgаrishlаr bilаn bоg‘liq bo‘lgаn yоndаshuvlаrdа, yа’ni аyоl vа еrkаk munоsаbаtlаridаgi ustаnоvkаlаr, stеrеоtiplаr, xulq-аtvоrning ijtimоiy оbrаzlаridаgi trаnsfоrmаtsiyаlаr bilаn bоg‘liq bo‘lаdi. Shаxsning gеndеr idеntivligining shаkllаnish xususiyаtlаri sоtsiоlоgiyа, psixоlоgiyа, pеdаgоgikа yo‘nаlishidа ilmiy tizimlаshtirilgаn bo‘lib, bu guruhlаrаrо vа shаxslаrаrо munоsаbаtlаr jаrаyоnidа аdеkvаt tushunchаlаrni аnglаsh imkоniyаtini yаrаtаdi. Shuningdek, kadrlar zaxirasini shakllantirishda gender tenglikni ta’minlashda ijtimoiy-psixologik omillarni ham inobatga olish muhim boʻlib, maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi

Ushbu maqolada Markaziy Osiyo davlatlarida raqamlashtirish jarayoni va gender tengligi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik tadqiq qilinadi. Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston misolida internet va mobil texnologiyalarning qamrovi, ayollarning iqtisodiy va ijtimoiy hayotdagi ishtiroki, ilm-fan va texnologiyalardagi roli ko‘rsatkichlari qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqotda Jahon banki, BMT, UNESCO, DataReportal kabi xalqaro tashkilotlarning oxirgi yillardagi statistik ma’lumotlari asosida qiyosiy-tavsifiy tahlil amalga oshiriladi.

Insonning ontogonez xususiyati shaxsning hayotidagi barcha jabhalariga tegishli bo‘lib, maqolada shaxsda moddiy yetishmovchilik hissining ontogenez xususiyatlari tahlili yoritilgan. Shuningdek, uning jamiyat va shaxsiy hayotdagi roli va jamiyat bilan bo‘ladigan muloqotiga ta’sirining ontogonez doirasidagi barcha izlanishlar hamda moddiy yеtishmovchilik insondagi psixologik holatlarga ham o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmasligi, shu orqali shaxs o‘zida moddiy yеtishmovchilik hissini yuzaga keltirishi haqida so‘z yuritilgan. Shaxs ontogenezidagi holatlarini tushunishini turli chet el olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar isbotida ko‘rib, uni xulosalashga va bu tadqiqotlar shaxs ontogenezi inson hayotida qanchalik muhimligini ko‘rsatish maqsad qilingan.

Davlat va jamiyat ijtimoiy hayotida yuzaga kelayotgan muammolarga ilm-fan orqali yechim izlash muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada ilm-fan sohasidagi xotin-qizlarning hayotida ta’lim va ilm-fanning o‘rni, ijtimoiylashuviga ta’siri hamda mazkur sohadagi xotin-qizlarning ijtimoiy qiyofasiga xos xususiyatlarni aniqlash asosida aniqlangan asosiy jihatlarning tadqiqot natijalari yoritilgan

Maqolada oilada turmush o‘rtoqlar munosabatidagi zo‘ravonlik vaziyatida uning faoliyatining halokatli omillarini hisobga olgan holda intervensiya (aralashuv) konsepsiyasi taklif etiladi. Intervensiyaning maqsadlari muhokama qilinib, oilaviy zo‘ravonlik holatlarida oilalarga yordam berishga ta’sir etuvchi ijtimoiy psixologik omillar tahlili berilgan.

Maqolada so‘nggi 10 yil (2013–2022-yillar) mobaynida O‘zbekistonda ta’lim davomiyligi bo‘yicha ro‘y bergan o‘zgarishlar hududlar va jinslar kesimida tahlil qilingan. Kutilayotgan ta’lim davomiyligini inson kamoloti yuqori davlatlar darajasiga yetkazish, shu jumladan, xotin-qizlarning ta’limdagi qamrovini oshirish hamda ta’limdagi tenglikni ta’minlash bo‘yicha xulosa va takliflar berilgan

Mazkur maqolada zamonaviy jamiyatda erkak va ayol rollarining o‘zgarishi hamda bu o‘zgarishlarning oila muhitiga, xususan, o‘smir yoshidagi farzandlarning tarbiyasi va ijtimoiy rol shakllanishiga qanday ta’sir ko‘rsatayotgani tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida an’anaviy gender qarashlar bilan zamonaviy ijtimoiy talqinlar o‘rtasidagi farqlar, ota-onalarning tarbiyaviy yondashuvlari va o‘smirlarning psixologik rivojlanishidagi muhim omillar ko‘rib chiqiladi

Migratsiya oqimlarining feminizatsiyasi, ya’ni migrantlarning umumiy sonida ayollar ulushining oshishi ekspertlar tomonidan xalqaro mehnat migratsiyasi rivojlanishining eng yangi bosqichining oʻziga xos xususiyati sifatida eʼtirof etilmoqda. Bu koʻp jihatdan globallashuv jarayonlari bilan birga keladigan jahon iqtisodiyotidagi tarkibiy oʻzgarishlar bilan bogʻliq. Bandlik tuzilmasida xizmat koʻrsatish sohasining ortib borayotgan ustunligi rivojlangan davlatlarning xizmat koʻrsatish sohasida malakasiz mehnatda band boʻlgan migrant ayollarga boʻlgan ehtiyojini shakllantiradi

Maqolada O‘zbekiston psixolog olimlarining noto‘liq oilalardagi ijtimoiy munosabatlar, rollar taqsimoti, ayollarda namoyon bo‘luvchi aybdorlik hissi va shu kabi masalalarga oid ilmiy izlanishlari yoritilgan. Bundan tashqari, to‘liq va noto‘liq oilalarning ijtimoiy psixologik xususiyatlari, ona shaxsining farzand ijtimoiy tasavvurlariga ta’siri, ona va bola munosabatlari, oilaviy zo‘ravonlik, oiladagi rollar taqsimoti hamda bola shaxsi shakllanishining ijtimoiy psixologik mexanizmlari ilmiy tadqiq etilgan.

Qadriyatlar transformatsiyasi bu jamiyat, uning tarkibidagi turli ijtimoiy birliklar, guruhlardagi yoki alohida bir insondagi mavjud qadriyatlar tizimining tub va tizimli ravishda o‘zgarishi bilan bog‘liq fenomenal jarayon hisoblanadi. Qadriyatlar tizimidagi transformatsion o‘zgarishlar birdaniga sodir bo‘lmaydi, ma’lum bir qadriyatlarning o‘zgarishi, yangicha mohiyat kasb etishi uchun bir necha yillardan bir necha o‘n yillargacha vaqt o‘tishi talab etiladi. Ushbu maqolada ham ana shu masalalar tahlilga tortiladi.

Mazkur maqolada onalik fenomeniga oid bixevioristik tadqiqotlar keng qamrovda tahlil qilingan. Unda onalikning shakllanishi, rivojlanishi va namoyon bo‘lish jarayonlarini belgilovchi psixologik hamda ijtimoiy omillar ilmiy asosda izohlangan. Xususan, bixevioristik yondashuv doirasida onalik xatti-harakatlarining tashqi muhit stimullari bilan bog‘liqligi, ularning farzand tarbiyasidagi motivatsion, emotsional va xulqiy mexanizmlari chuqur tahlil qilingan. Bundan tashqari, maqolada onalik fenomeniga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi ijtimoiy va biologik omillar alohida o‘rganilgan

Maqolada aholi bandligi tushunchasi, rivojlangan mamlakatlarda bandlik va mehnat bozorini tartibga solishning modellari o‘rganib chiqilgan. Mazkur davlatlar tajribalaridan mamlakatimizda ishsizlikni qisqartirish va aholining ijtimoiy zarur mehnat bilan bandligini ta’minlash bo‘yicha imkoniyatlar yoritilgan

Ushbu maqolada bolaning ijtimoiylashuviga ta’sir qiluvchi omillar oʻrganilgan. Shaxsning ma’naviy-axloqiy, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan ijtimoiylashuvida oilaning oʻrniga e’tibor qaratilgan

Maqolada O‘zbekistondagi filolog talaba qizlarda zamonaviy vatanparvarlikni shakllantirishning psixologikpedagogik shart-sharoitlari tahlil qilingan. Ongli vatanparvarlik tuyg‘usining asosi sifatida tanqidiy fikrlashga alohida e’tibor berilgan. “Zamonaviy vatanparvarlik” tushunchasining o‘ziga xos xususiyatlari, gender yondashuvi va ayollarning tarbiyada tutgan o‘rni yoritilgan. Tanqidiy vatanparvarlikning fuqarolik yetukligining muhim tarkibiy qismi ekanligini tasdiqlaygan so‘rovnoma va pedagogik amaliyot natijalari keltirilgan.

Maqolada O‘zbekiston Respublikasida so‘nggi 5 yil ichida oliy ta’lim rivojlanishining statistik tahlili hamda ta’lim tizimini rivojlantirish masalalari, yoshlar, ayniqsa, xotin-qizlarning bilim olishi uchun shart-sharoit yaratish borasidagi davlat siyosati yoritilgan.