Ushbu maqolada er-xotin munosabatlaridagi eng muhim omillardan biri – bu ularning nikоhidаn qоniqqаnlik dаrаjаsi, nikоh mustаhkаmligini, оilаviy hаyоt bаrqarorligini tа’minlаshdа hаl qiluvchi оmillаrdаn bо‘lmish migrаnt оilаlаrdаgi er-xоtinlаrning о‘z nikоhidаn qоniqqаnlik dаrаjаlаrining xususiyаtlаri er-xоtinlаrdа qаndаy nаmоyоn bо‘lishi tаdqiqоt nаtijаlаri аsоsidа tаhlilga tortilgan.

Mazkur maqolada noto‘liq oila tushunchasi atroflicha o‘rganilgan. Xorijiy olimlarning noto‘liq oilalar bo‘yicha olib borgan tadqiqotlari tahlil qilingan

Mazkur maqola oiladagi sibling maqomi va sibling munosabatlarining shaxs shakllanishiga ta’siri, farzandlarning sibling maqomi va uning xarakter xususiyatidagi o‘rni yoritib berilgan. Oilada farzandlarning maqomi ularning kelajakdagi ijtimoiy hayotdagi o‘rniga ta’siri va shu ta’sir natijasida jamiyatda o‘rin topishi haqida ma’lumotlar berib o‘tilgan. Bir oiladagi tug‘ishganlarning bir-birlaridan farq qilishlari, ularning qiziqishlari, qobiliyatlari, motivatsiyalari, faoliyati, muloqoti hamda xarakteriga sibling maqomi hayoti davomida katta ta’sir o‘tkazib keladi. O‘zbek oilalaridagi serfarzandlik farzandlar muloqotchanligini oshirish, faoliyatda jadal harakat qilish, o‘z qobiliyat va layoqatlarini ochiq-oydin namoyon etishda psixik
taraqqiyotining juda yaxshi rivojlanishiga yordam beradi

Oilaviy zo‘ravonlik muammosi jamiyatning eng kichik bo‘g‘ini – oila instituti parchalanishining eng asosiy omillaridan biri. Ayniqsa, bolalarning oilaviy zo‘ravonlikdan xoli bo‘lgan xavfsiz muhitda voyaga yetishi ularning yorqin kelajak uchun zamin bo‘lib xizmat qiladi. Bunday mas’uliyatli vazifaga esa, eng birinchi o‘rinda, ota-onalar javobgardir. Ushbu maqolada oilada bolalarga nisbatan zo‘ravonlik hodisasi qisman nazariy yoritib berilib, uning oldini olish bo‘yicha ota-onalar uchun xalqaro dasturlar keltirib o‘tilgan.

Mazkur maqolada yapon xalqi ta’lim va tarbiya tizimining pedagogik asoslari borasida fikr yuritilib, unda kunchiqar davlatning dunyo ta’lim standarti uchun namuna bo‘la oladigan ta’lim jarayoniga oid davlat siyosati borasidagi qarorlar va farmonlar haqida ham mushohada yuritiladi. O‘z tarixida ta’lim tizimidagi islohotlar evaziga yuqori taraqqiyotga erishgan mamlakatlar tajribasini o‘rganish bugungi kunda mamlakatimiz ta’limida kechayotgan o‘zgarishlarni teranroq tushunishga yordam beradi. Bizning Yaponiya tajribasiga murojaat qilishimizning boisi yapon millatining urf-odatlari, milliy qadriyatlari, oilaviy munosabatlari xalqimiz qadriyatlariga yaqinligidir

Mazkur maqolada hozirgi davrda farzand tarbiyasiga ota-onaning ta’siri ilmiy-nazariy va amaliy jihatdan tahlil qilingan. Axborot texnologiyalarining ta’siri, emotsional aloqa, gender yondashuvi, sotsiologik muhit va xalqaro tarbiyaviy tajriba asosida ota-onaning farzand shaxsining shakllanishidagi roli ochib beriladi. Maktab, mahalla va oilaning hamkorlikdagi tarbiyaviy ta’siri, tarbiya uslublari va ularning samaradorligi tahlil qilinib, zamonaviy tarbiyaning dolzarb muammolarga ilmiy yondashuv asosida yechimlar taklif etilgan. Shuningdek, maqolada sotsiologik so‘rovlar asosida ota-onalarning farzand tarbiyasidagi faol ishtiroki, muammolar va ularga qarshi kurashish vositalari muhokama etilgan.

Ushbu maqolada hissiy buzilishlar va zo‘ravonlik qurboni bo‘lgan bolalarning ijtimoiy va psixologik moslashuv xususiyatlari o‘rtasidagi bog‘liqlikni empirik o‘rganish natijalari keltirilgan. Olingan natijalar tahlil qilindi, xulosalar berildi.

Bolalarni barkamol va yetuk shaxs sifatida kamolga yetkazish barcha davlatlar va jamiyatlarning muhim vazifalaridan biridir. Ushbu muhim vazifani bajarishda davlat ham, jamiyat ham oilalarning tarbiyaviy funksiyalari doirasidagi muvaffaqiyatli faoliyatiga tayanadi. Ota-onalar farzandlarini tarbiyalashda kuch ishlatish holatini tarbiyaning bir usuli sifatida qabul qilishi va bu bolalarga nisbatan jismoniy zo‘ravonlik tushunchalari bilan qarama-qarshi ma’noda ifodalanishi ijtimoiy pedagogika oldiga chuqur o‘rganishlar olib borish zaruratini qo‘ymoqda. Ushbu maqolada bolaga nisbatan jismoniy zo‘ravonlikning tarixiy jihatlari yoritilgan, bugungi kundagi huquqiy asosi bayon etilgan va ota-onalar tomonidan sodir etiladigan zo‘ravonliklarning oldini olish bo‘yicha pedagogik chora-tadbirlar taklif etilgan.

Ushbu maqolada alohida yordamga muhtoj o‘quvchilarda familistik dunyoqarashning shakllanishida gender xususiyatlarining o‘rni haqida fikr yuritilgan bo‘lib, mazkur dunyoqarashning shakllanganlik darajasini tahlil etish bo‘yicha ilmiy tadqiqot natijalari bayon qilingan. Shuningdek, alohida yordamga muhtoj bolalarda familistik dunyoqarashni shakllantirishga oid tavsiyalar berilgan.

Maqolada yetim va ota-ona qaramog‘isiz qolgan bolalarning oilaviy bolalar uyiga moslashishi jarayonidagi sotsiologik xususiyatlari o‘rganildi. Shuningdek, ushbu jarayonning asosiy jihatlari, bolalarning ijtimoiy muhitga moslashishdagi qiyinchiliklari va tarbiyachilarning roli yoritilgan. Tadqiqotda hissiy qo‘llab-quvvatlash va ijtimoiy integratsiyaning moslashuvga ta’siri tahlil qilindi

Murakkab va keng tarqalgan muammo hisoblangan oilaviy zo‘ravonlik psixologiya sohasining o‘rganish obyektiga aylandi. Ushbu maqolada turli psixologik nazariyalarda oilaviy zo‘ravonlik tushunchasining sabablari, dinamikasi va oqibatlari haqidagi ma’lumotlarning qiyosiy tahlili hamda muallifning fikrlari bayon etiladi

Ushbu maqolada О‘zbekistonning oila instituti va xotin-qizlarni qо‘llab-quvvatlash borasida amalga oshirilayotgan islohotlari, strategik vazifalari ochib beriladi.

Ushbu maqolada farzand tarbiyasida ota-onalarning asosiy vazifalari va funksiyalari haqida so‘z yuritilgan bo‘lib, unda ota-onalar tomonidan milliy tarbiyani samarali yo‘lga qo‘yishda e’tibor qaratish zarur bo‘lgan jihatlar yoritib berilgan. Bolalarni jamiyatning faol a’zosi sifatida tarbiyalash uchun ijtimoiy muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirish va ota-onaning shaxsiy namuna ko‘rsatishi zarurligi kabi muhim jixatlar asoslangan

Maqolada o‘smir yoshlarning kitobxonlik haqidagi fikrlari o‘rganilgan. O‘smir yoshdagi bolalarning kitob o‘qishida tengdoshlari va oila a’zolarining ta’siri yuqori ekanligi aniqlandi. Olingan ma’lumotlar asosida o‘smirlarda kitobxonlik madaniyatini shakllantirishga xizmat qiluvchi amaliy tavsiyalar ishlab chiqildi

Ushbu maqolada yosh oilalarning ajrashishlar darajasi, sabablari, muammoli oilalar bilan ishlash, yosh oilalarda ajrashishlar darajasini kamaytirish hamda oldini olish yuzasidan taklif va tavsiyalar berilgan

Bolalarga nisbatan zo‘ravonlik holati turli bosqichlarda o‘ziga xos tarzda shakllanib kelgan. Uning davomli tarzda sodir etilishi oilaviy munosabatlar va ota-onaning pedagogik kompetentligiga bog‘liqligini ko‘rsatmoqda. Maqolada bolalarga zo‘ravonlik munosabatining tarixiy bosqichlari ochib berilgan.

Ko‘p bolali oilalar muammolari bugungi kunda ham mahalliy, ham xorijiy olimlar tomonidan o‘rganilayotgan muhim mavzulardan biri hisoblanadi. Ko‘p bolali oilalar o‘ziga xos psixologik xususiyatlarga ega bo‘lgan alohida ijtimoiy guruh ekanligi bois ko‘p bolali oila fenomeni jamiyat institutsionallashuvida muhim hisoblanib, oiladagi submadaniyatning o‘ziga xos jihatlari ota-ona va bolalar o‘rtasidagi munosabatlarda namoyon bo‘ladi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi.

Mazkur maqolada xotin-qizlar va erkaklar uchun mehnat munosabatlarida teng huquq va imkoniyatlarni ta’minlashning ahamiyati hamda ijtimoiy-huquqiy jihatlari tahlil qilinib, xalqaro huquq talablari va xorijiy mamlakatlar tajribalari yoritiladi. Shuningdek, O‘zbekiston mehnat bozorida xotin-qizlar ulushining oshishiga to‘sqinlik qilayotgan muammolar ko‘rsatilib, ular orasida ish joyida kamsitish masalasiga alohida e’tibor qaratiladi

Ota-onalar infantilizmi fenomeni moliyaviy jihatdan bog‘liqlik, o‘z oilasini o‘zi boshqara olmaslik kabilarni o‘z ichiga olib, mamlakatning iqtisodiy va demografik vaziyatiga ta’sir ko‘rsatadi. Ammo ushbu fenomenning murakkab tabiati, sabablarning ko‘p qirraliligi va ijtimoiy-psixologik omillar ta’siri tufayli tadqiqot mavzusi sifatida yetarlicha o‘rganilmagan. Zamonaviy ijtimoiy sharoitlar, axborot oqimlarining kuchayishi, ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar va inqirozlar yoshlarda qadriyatlarning o‘zgarishiga olib keladi. Mazkur maqolada ota-onalarda infantillik namoyon bo‘lishining ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar doirasida tadqiq etilishi yuzasidan qiyosiy tahlillar bayon qilingan.

Ushbu maqolada ayollarda oila-ish balansi ko‘rsatkichini shakllantirishning metodologik jihatlari tahlil qilingan. Maqolada segmentatsiya nazariyasi, kompensatsiyalar nazariyasi, integratsiya nazariyasi, ixtiloflar nazariyasi, rollar nazariyasi, qo‘shimcha ta’sir nazariyasi kabi omillar tahlil qilingan

Maqolada O‘zbekiston sharoitida kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy himoya qilish tizimining rivojlanishi, mazkur yo‘nalishda davlat siyosati, fuqarolik jamiyati institutlari va alohida shaxslarning o‘zaro munosabatlari falsafiy jihatdan tahlil qilinadi. Muallif davlatning kafolatchilik roli, jamiyatning axloqiy-ma’naviy qadriyatlar asosidagi hamjihatligi hamda ijtimoiy tenglik, adolat, imkoniyatlar yaratuvchanligi, ijtimoiy himoya mexanizmlarining innovatsion va axborot texnologiyalariga asoslangan rivojlanish zarurati ta’kidlangan. Maqola zamonaviy O‘zbekiston tajribasini nazariy asoslar bilan uyg‘un holda ko‘rsatishga urinishdir.

Yangi O‘zbekistonda oiladagi zo‘ravonlikning kelib chiqish sabablaridan biri huquqiy madaniyat yetishmasligi ekani maqolaning asosini tashkil qiladi. Muammolarni bartaraf qilishning asoslaridan biri aholi ongida huquqiy madaniyat tushunchasini tarbiyalashdir. Maqolada bu muammoning oqibatlari ko‘rsatiladi. Muammoni hal etish uchun qator tavsiyalar taklif qilinadi

Qadriyatlar transformatsiyasi bu jamiyat, uning tarkibidagi turli ijtimoiy birliklar, guruhlardagi yoki alohida bir insondagi mavjud qadriyatlar tizimining tub va tizimli ravishda o‘zgarishi bilan bog‘liq fenomenal jarayon hisoblanadi. Qadriyatlar tizimidagi transformatsion o‘zgarishlar birdaniga sodir bo‘lmaydi, ma’lum bir qadriyatlarning o‘zgarishi, yangicha mohiyat kasb etishi uchun bir necha yillardan bir necha o‘n yillargacha vaqt o‘tishi talab etiladi. Ushbu maqolada ham ana shu masalalar tahlilga tortiladi.

Ushbu maqolada Markaziy Osiyo davlatlarida raqamlashtirish jarayoni va gender tengligi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik tadqiq qilinadi. Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston misolida internet va mobil texnologiyalarning qamrovi, ayollarning iqtisodiy va ijtimoiy hayotdagi ishtiroki, ilm-fan va texnologiyalardagi roli ko‘rsatkichlari qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqotda Jahon banki, BMT, UNESCO, DataReportal kabi xalqaro tashkilotlarning oxirgi yillardagi statistik ma’lumotlari asosida qiyosiy-tavsifiy tahlil amalga oshiriladi.

Globallashuv va aholining o‘sib borayotgan harakatchanligi sharoitida migrantlarni yangi etnik-madaniy va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarga moslashtirish masalasi tobora dolzarb bo‘lib bormoqda. Moslashuv jarayoni murakkab, ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, unda madaniy, ijtimoiy va global omillar kesishadi. Ushbu maqolada ijtimoiy psixologiyani tushuntiruvchi asosiy nazariy yondashuvlar va modellar ko‘rib chiqiladi