Ushbu maqolada oilaviy ajrashishlarning bolalar ta’limiga ijtimoiy-psixologik ta’siri ko‘rib chiqiladi. Maqola ushbu sohadagi empirik tadqiqotlar natijalariga asoslangan. Maqolada ajrimlarning bolalarning ta’lim jarayoniga ta’sirining asosiy jihatlari, shu jumladan, ularning o‘quv natijalari, maktabdagi xatti-harakatlari, o‘qishga bo‘lgan motivatsiyasi, o‘qituvchilar va tengdoshlari bilan munosabatlari, shuningdek, kelajakdagi kasbni tanlash tahlil qilinadi. Ajrashishning bolalar ta’limiga ta’sirining salbiy va ijobiy tomonlari, shuningdek, muvaffaqiyatli moslashish va o‘rganish qiyinchiliklarini bartaraf etishga yordam beradigan omillar ko‘rib chiqiladi

Gender institutlari jamiyatlarda jinslar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni tartibga soluvchi, ijtimoiy-iqtisodiy dinamikaga sezilarli ta’sir ko‘rsatuvchi murakkab tizimlar, standartlar va xatti-harakatlardir. Ushbu maqola gender institutlarining ilmiy-nazariy asoslari va ularning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini o‘rganadi. Sotsiologiya, iqtisod va gender tadqiqotlaridagi fanlararo tadqiqotlardan foydalanib, biz gender institutlarining murakkab xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz, ularning hukumat, madaniyat hamda iqtisodiy tizimlar bilan kesishishini o‘rganamiz.

Muallif gender institutlarining odamlarning resurslar, imkoniyatlar va huquqlardan foydalanishiga ta’sirini tahlil qilgan va bu, o‘z navbatida, ularning hayotiy natijalariga ta’sir qiladi, ijtimoiy rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Shuningdek, iqtisod, institutsional nazariya va tanqidiy nazariya kabi nazariy asoslar gender institutlari faoliyat yuritadigan va nomutanosibliklarni davom ettiradigan murakkab jarayonlarni tushunish uchun qimmatli istiqbollarni taqdim etadi. Bundan tashqari, muallif turli ijtimoiy-iqtisodiy muhitda gender institutlarining turfa shakllari va ta’sirini aniqlashtirish uchun turli kontekstlardagi empirik ma’lumotlarni ko‘rib chiqqan. Ushbu maqola ilmiy tushunchalar va nazariy qarashlarni uyg‘unlashtirib, gender institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy asoslari haqidagi bilimimizni oshiradi. Unda ushbu institutlarning inklyuziv rivojlanishiga ko‘maklashish va gender tengligi kun tartibiga erishishdagi ahamiyati ta’kidlangan. Bu adolatli va barqaror jamiyatlarni rivojlantirish uchun gender tuzilmalarini o‘zgartirishga intiladigan multidisipliner tadqiqotlar va siyosiy harakatlar zarurligini ta’kidlaydi.

Ushbu maqolada oilaviy qadriyatlarning mazmun-mohiyati hamda ularni shakllantiruvchi va rivojlantiruvchi determinantlar tahlil qilingan. Oilaviy qadriyatlar jamiyat barqarorligining asosiy omillaridan biri bo‘lib, ular avloddan avlodga o‘tuvchi an’ana, urf-odat va ma’naviy meros sifatida namoyon bo‘ladi. Maqolada oilaviy qadriyatlarni harakatlantiruvchi determinantlar biologik, ijtimoiy, iqtisodiy, psixologik va madaniy omillar nuqtayi nazaridan tasniflanadi. Har bir determinant oilaning mustahkamligi va davomiyligiga qanday ta’sir ko‘rsatishi, xususan, globallashuv, migratsiya, texnologik taraqqiyot va ijtimoiy o‘zgarishlarning oilaviy qadriyatlarga ta’siri muhokama qilinadi. Tadqiqot natijasida oilaviy qadriyatlarning saqlanishi va rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan omillar aniqlanib, ularning barqarorligini ta’minlash yo‘llari taklif etilgan. Mazkur ish oilaviy qadriyatlar bo‘yicha tadqiqot olib boruvchi mutaxassislar va keng jamoatchilik uchun foydali ma’lumot manbayi bo‘lib xizmat qiladi.

Bugungi kunda oilalardagi munosabatlar barqarorligini ta’minlashda olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyatga alohida e’tibor qaratish dolzarb ahamiyatga egaligi xususida nafaqat umumiy ijtimoiy-psixologik, pedagogik tadqiqotlar, balki sotsiologik olimlarning ilmiy izlanishlarida ham yoritilayotganiga guvoh bo‘lishimiz mumkin. Ushbu maqolada ham oila barqarorligini ta’minlashda er-xotin va farzandlar o‘rtasida ijobiy munosabatlarni yo‘lga qo‘yish masalasi ijtimoiy-pedagogik jihatdan tahlil etilgan

O‘quvchilarning ta’limdagi muvaffaqiyati umumta’lim maktablaridagi o‘quv jarayoni, dasturlari, metodlari va o‘quv adabiyotlariga bog‘liq. Shuningdek, o‘quvchilarning ta’limdagi muvaffaqiyati oilaning iqtisodiy-ijtimoiy holati, oiladagi ta’lim muhiti, ota-onaning ta’limga bo‘lgan munosabati va ijtimoiy-pedagogik omillariga asoslanadi. Maqolada mazkur ijtimoiypedagogik omillarga doir ilmiy tadqiqotlar tahlili keltirilgan.

Davlat va jamiyat ijtimoiy hayotida yuzaga kelayotgan muammolarga ilm-fan orqali yechim izlash muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada ilm-fan sohasidagi xotin-qizlarning hayotida ta’lim va ilm-fanning o‘rni, ijtimoiylashuviga ta’siri hamda mazkur sohadagi xotin-qizlarning ijtimoiy qiyofasiga xos xususiyatlarni aniqlash asosida aniqlangan asosiy jihatlarning tadqiqot natijalari yoritilgan

Ko‘p bolali oilalar muammolari bugungi kunda ham mahalliy, ham xorijiy olimlar tomonidan o‘rganilayotgan muhim mavzulardan biri hisoblanadi. Ko‘p bolali oilalar o‘ziga xos psixologik xususiyatlarga ega bo‘lgan alohida ijtimoiy guruh ekanligini bois ko‘p bolali oila fenomeni jamiyat institutsionallashuvida muhim hisoblanib, oiladagi submadaniyatning o‘ziga xos jihatlari ota-ona va bolalar o‘rtasidagi munosabatlarda namoyon bo‘ladi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi

Xorij olimlarining tadqiqotlari asosida sevgi ijtimoiy-psixologik fenomen sifatida kompleks yondashuv nuqtayi nazaridan ko‘rib chiqilgan. Maqolada sevgining er-xotin munosabatlarining psixologik tarkibiy tuzilishi sifatida ijtimoiy rivojlanishga ta’siri chuqur tahlil qilingan. Shuningdek, zamonaviy jamiyatda sevgi va insonning psixologik holati o‘rtasidagi bog‘ liqlik, oilaviy munosabatlar kontekstida sevgi fenomeniga bo‘lgan yondashuvlar koʻrsatilgan.

Shаxs muаmmоsini tаdqiq еtish bоrаsidаgi zаmоnаviy tаdqiqоtlаrdа gеndеr mаsаlаsini оchiqlаshdа ko‘plаb urinishlаr kuzаtilаdi. Bu, birinchi nаvbаtdа, jаmiyаtdаgi ijtimоiy-psixоlоgik o‘zgаrishlаr bilаn bоg‘liq bo‘lgаn yоndаshuvlаrdа, yа’ni аyоl vа еrkаk munоsаbаtlаridаgi ustаnоvkаlаr, stеrеоtiplаr, xulq-аtvоrning ijtimоiy оbrаzlаridаgi trаnsfоrmаtsiyаlаr bilаn bоg‘liq bo‘lаdi. Shаxsning gеndеr idеntivligining shаkllаnish xususiyаtlаri sоtsiоlоgiyа, psixоlоgiyа, pеdаgоgikа yo‘nаlishidа ilmiy tizimlаshtirilgаn bo‘lib, bu guruhlаrаrо vа shаxslаrаrо munоsаbаtlаr jаrаyоnidа аdеkvаt tushunchаlаrni аnglаsh imkоniyаtini yаrаtаdi. Shuningdek, kadrlar zaxirasini shakllantirishda gender tenglikni ta’minlashda ijtimoiy-psixologik omillarni ham inobatga olish muhim boʻlib, maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi

Ushbu maqolada uzoq umr ko‘ruvchilarga xizmat ko‘rsatish sohasini rivojlantirish bo‘yicha xorijiy mamlakatlarning ilg‘or tajribasi o‘rganilgan. Shuningdek, uzoq umr ko‘ruvchilarga xizmat ko‘rsatish tizimini tashkil etish, keksalarning huquqlari himoyasi bilan shug‘ullanuvchi maxsus departamentlar faoliyati, ularga beriladigan “ijtimoiy kafolat”, ijtimoiy yordam, uy sharoitida yordam ko‘rsatish, tibbiy-ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tizimi tahlil qilingan

Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash masalasi bugungi kunda ham mahalliy, ham xorijiy olimlar tomonidan оʻrganilayotgan muhim mavzulardan biri hisoblanadi. Yoshlar kategoriyasi оʻziga xos psixologik xususiyatlarga ega bоʻlgan alohida ijtimoiy guruh ekani bois, ijtimoiy fobiya fenomeni jamiyat institutsionallashuvida hamda turmush qurish motivlari namoyon bo‘lishida yoshlarning psixologik xususiyatlari va turmush qurishning psixosotsial motivlarini tadqiq etishda dolzarb ahamiyat kasb etadi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi.

Maqolada ijtimoiy davlatga transformatsiya sharoitida demografik sohada kuzatilayotgan tendensiyalarning sotsiologik tahlili yoritilgan bo‘lib, ushbu tendensiyalarning amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarga ta’siri yuzasidan fikrlar bildirilgan. Shuningdek, ijtimoiy xavfsizlik kesimida demografik barqarorlik bilan bog‘liq milliy manfaatlar tasniflanib, ularni ta’minlashga to‘sqinlik qiluvchi omillar sotsiologik tadqiqot usullari orqali tahlil qilingan

Ushbu maqolada yosh oilalarning ajrashishlar darajasi, sabablari, muammoli oilalar bilan ishlash, yosh oilalarda ajrashishlar darajasini kamaytirish hamda oldini olish yuzasidan taklif va tavsiyalar berilgan

Ushbu maqolada statistika agentligining ma’lumotlariga asosan xotin-qizlarning mamlakatning ijtimoiyiqtisodiy rivojlanishiga qo‘shayotgan hissasi statistik tahlil qilingan, xotin-qizlarning ijtimoiy-iqtisodiy bilimlarini oshirish, ularni iqtisodiy jarayonlarga jalb etish, kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirishdagi hamda mamlakatning iqtisodiy taraqqiyotidagi o‘rni yoritib berilgan

Mazkur maqolada talabalar turar joylarida istiqomat qiladigan qizlarni qo‘llab-quvvatlash, ular o‘rtasidagi mavjud ijtimoiy-axloqiy muammolarni hal etish bo‘yicha Turkiya Respublikasi tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar haqida fikr yuritiladi. Davlat oliy ta’lim muassasalari yotoqxonalari va xususiy oliy ta’lim muassasalari yotoqxonalariga talaba-qizlarni joylashtirish tartibi, ichki tartib-intizomi, yotoqxonada yashash qoidalarini buzganlik uchun javobgarlik masalalari, qizlar uchun yotoqxonada yaratilgan sharoitlar ochib berilgan. Turkiyadagi ayrim qizlar yotoqxonasida talabalarning ijtimoiylashuvi va yotoqxona hayotiga moslashuvini o‘rganish maqsadida olib borilgan ilmiy tadqiqot natijalari yoritilgan. Shuningdek, ijtimoiy axloqiy muammolari bo‘lgan talabalar bilan ishlash borasida takliflar ilgari surilgan.

Maqolada o‘smir yoshlarning kitobxonlik haqidagi fikrlari o‘rganilgan. O‘smir yoshdagi bolalarning kitob o‘qishida tengdoshlari va oila a’zolarining ta’siri yuqori ekanligi aniqlandi. Olingan ma’lumotlar asosida o‘smirlarda kitobxonlik madaniyatini shakllantirishga xizmat qiluvchi amaliy tavsiyalar ishlab chiqildi

Zamonaviy dunyoda ijtimoiy tadbirkorlik ijtimoiy-iqtisodiy barqaror rivojlanishning samarali vositalaridan biriga aylandi. Biznes prinsiplarini ijtimoiy va atrof-muhitga ijobiy ta’sir ko‘rsatish maqsadlari bilan birlashtirgan holda kambag‘allik, ishsizlik, ta’lim va sog‘liqni saqlash xizmatlaridan to‘laqonli foydalanish kabi ijtimoiy muammolarni hal etish orqali ijtimoiy tadbirkorlik innovatsiyalarini yaratish, barqaror rivojlanish, shuningdek, zaif guruhlar va butun jamiyat uchun hayot sifatini yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu maqolada muallif sotsiologik tadqiqotlar natijalariga asoslanib, ijtimoiy tadbirkorlikni rivojlantirishning gender jihatlari va ijtimoiy tadbirkorlikni rivojlantirishda gender masalalarni inobatga olish resurslarini tahlil qilgan

Maqolada bo‘lajak o‘qituvchilarda kasbiy kreativ kompetentsiyalarni shakllantirishning nazariy tahlili muhokama qilinadi. Ta’lim muhitida ijodiy fikrlashni rivojlantirishga yordam beradigan uslub va strategiyalarga alohida e’tibor qaratiladi. Muallif, shuningdek, bir-birini to‘ldiradigan va o‘zaro ta’sir qiluvchi turli xil o‘quv profillaridagi o‘qituvchilarning ijodiy kompetensiyasi muammosi bo‘yicha olimlar tadqiqotlaridagi kognitiv komponent, motivatsion komponent, faoliyat komponenti va aks ettiruvchi komponent kabilarni o‘rganadi

Jahonda rivojlanish davrida oilalarning mustahkamligi va farovonligi har bir shaxsning ijtimoiy pozitsiyasiga hamda shaxs hamjamiyatining sog‘lom rivojlanishining ijobiy pozitiv xislatlariga chambarchas bog‘liq. Bu kabi ijobiy xislatlar shakllangan bir davrda bazi jamiyat a’zolarida bir qancha salbiy illatlar ham rivojlanib, namoyon bo‘lmoqda. Bulardan biri – hasad hissidir. Bu kabi illatlarning oldini olishda jamoatchilikning ahamiyati juda katta. Zero, mahalla, oila va jamiyat – bu shaxs rivojlanishining asosiy maskanlaridir

Ushbu maqolada hissiy buzilishlar va zo‘ravonlik qurboni bo‘lgan bolalarning ijtimoiy va psixologik moslashuv xususiyatlari o‘rtasidagi bog‘liqlikni empirik o‘rganish natijalari keltirilgan. Olingan natijalar tahlil qilindi, xulosalar berildi.

Ushbu maqolada gender rollarining evolyutsiyasida ta’lim instituti o‘rnining avlodlararo ijtimoiy tahlili tadqiqotlari olib borilgan. Tadqiqot doirasida bebi-bumerlar X, Y (milleniallar), Z va Alfa avlodlari vakillarining ta’lim olish imkoniyatlari va erishgan ta’lim darajalari tarixiy va qiyosiy yondashuv asosida tahlil qilindi. Shuningdek, har bir avlodda ta’limga bo‘lgan imkoniyatlarning kengayishi gender rollarining shakllanishiga qanday ta’sir ko‘rsatgani ham ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot natijalari xalqaro statistikalar va ilmiy adabiyotlar asosida umumlashtirildi hamda bu orqali ta’lim institutining gender tengligini ta’minlashdagi institutsional ahamiyati ochib berildi.

Ushbu maqolada oilani psixologik jihatdan o‘rganish, turli yoshdagi qizlarning oilaga moslashish jarayonini o‘rganishda Osiyo, Janubiy Koreya, Rossiya, Amerika Qo‘shma Shtatlari va Yevropa davlatlari olimlarining tadqiqotlari va turli yoshdagi xotin-qizlarning oilaga moslashuvi, oilaviy munosabatlarning rivojlantirilishi hamda oila a’zolari o‘rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashda kelinning vazifalari yoritib berilgan. Oila-nikoh munosabatlari o‘zaro kuchli, samarali va mustahkam oilani tashkil etish, nikoh va oila hayotida yaxshi munosabatlarni rivojlantirishda muhimdir. Bu munosabatlar oila a’zolari o‘rtasidagi sevgi, hurmat va ehtiromni ta’minlash, muammolarni hamkorlikda hal qilishni o‘z ichiga oladi

Mazkur maqolada muallif olimlarning tadqiqotlari asosida mehnat migratsiyasi haqida qisqacha to‘xtab o‘tiladi. Shuningdek, mehnat migrantlarining farzandlari bilan o‘tkazgan amaliy tadqiqoti natijalarini bayon qilgan holda mehnat migratsiyasining mamlakatimiz uchun ijobiy va salbiy oqibatlarini tahlil qiladi

Mazkur maqolada xotin-qizlar va erkaklar uchun mehnat munosabatlarida teng huquq va imkoniyatlarni ta’minlashning ahamiyati hamda ijtimoiy-huquqiy jihatlari tahlil qilinib, xalqaro huquq talablari va xorijiy mamlakatlar tajribalari yoritiladi. Shuningdek, O‘zbekiston mehnat bozorida xotin-qizlar ulushining oshishiga to‘sqinlik qilayotgan muammolar ko‘rsatilib, ular orasida ish joyida kamsitish masalasiga alohida e’tibor qaratiladi

Xotin-qizlarning jamiyat hayotidagi o‘rnini mustahkamlash bugungi xalqaro hamjamiyat oldida turgan ustuvor maqsadlardan biridir. Biroq bu maqsad oldida to‘siq bo‘luvchi shunday “og‘riqli” muammo mavjudki, uni bartaraf etish muammoning ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini o‘rganishni taqozo etadi. Maqolada zo‘ravonlik, uning kelib chiqish sabablari, zo‘ravonlikka uchragan ayollarning ijtrimoiy-psixologik xususiyatlari yoritilgan. Shuningdek, mutaxassislar uchun zo‘ravonlik qurbonlari bilan ishlash usullari keltirib o‘tilgan