Mazkur maqola oiladagi sibling maqomi va sibling munosabatlarining shaxs shakllanishiga ta’siri, farzandlarning sibling maqomi va uning xarakter xususiyatidagi o‘rni yoritib berilgan. Oilada farzandlarning maqomi ularning kelajakdagi ijtimoiy hayotdagi o‘rniga ta’siri va shu ta’sir natijasida jamiyatda o‘rin topishi haqida ma’lumotlar berib o‘tilgan. Bir oiladagi tug‘ishganlarning bir-birlaridan farq qilishlari, ularning qiziqishlari, qobiliyatlari, motivatsiyalari, faoliyati, muloqoti hamda xarakteriga sibling maqomi hayoti davomida katta ta’sir o‘tkazib keladi. O‘zbek oilalaridagi serfarzandlik farzandlar muloqotchanligini oshirish, faoliyatda jadal harakat qilish, o‘z qobiliyat va layoqatlarini ochiq-oydin namoyon etishda psixik
taraqqiyotining juda yaxshi rivojlanishiga yordam beradi

Ushbu maqolada o‘zbek kontekstida o‘smirlarning intellektual rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi oila bilan bog‘liq omillarning xilma-xilligi o‘rganilgan ishlar mazmuni yoritilgan. Mahalliy va xalqaro tadqiqotlarga asoslanib, u oila tuzilishi, ota-onalarning tarbiya uslublari, ijtimoiy-iqtisodiy holat va bilim olish natijalarini shakllantirishda ota-onalarning ishtiroki kabi omillarni tahlil qiladi. Tadqiqot natijalari o‘smirlarning aqliy o‘sishini rag‘batlantirishda qo‘llab-quvvatlovchi oilaviy muhitning ahamiyatini ta’kidlaydi.

Xizmatga moslashish deganda, biz yangi tayinlangan xodim, uning aqliy faoliyati va xulq-atvori mehnat muhiti qoidalari va talablariga muvofiq shaxsiy rivojlanishini nazarda tutuvchi professional muhit o‘rtasida faol va uyg‘un o‘zaro munosabatlarni o‘rnatishni tushunamiz. Davlat xizmatiga xos bo‘lgan yuqori nevropsixik stress, ko‘p qirrali vazifalar hamda vaqt yetishmasligi xodimning moslashuvchan resurslariga yuqori talablarni qo‘yadi. Shu munosabat bilan, davlat xizmatlari xodimlari yangi avlodining psixologik xususiyatlarini o‘rganish davlat xizmatlarining kadrlar salohiyatini mustahkamlash va saqlash, moliyaviy imkoniyatlardan samarali foydalanish uchun ularning innovatsion fazilatlarini tushunish zarurati bilan belgilanadi. Xotin-qizlarning davlat xizmatlariga moslashishi ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, uni tadqiq etish bugungi kunda ayollarning faol “karyeraviy o‘sish” elementlarini aniqlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi

Xavotirli buzilishlar haddan tashqari qo‘rquv va xavotir bilan tavsiflanadi, ular jismoniy zo‘riqish, xulqatvor va kognitiv simptomlar bilan birga kuzatiladi. Bunday holatlar insonning normal hayot faoliyatiga to‘sqinlik qilib, uning ijtimoiy munosabatlariga, ta’limiga va mehnat faoliyatiga salbiy ta’sir qiladi. Xavotirli buzilishlarning rivojlanishi oila muhiti, tarbiya uslublari va erta bolalikdagi bog‘lanish munosabatlari bilan chambarchas bog‘liq. Oiladagi salbiy his-tuyg‘ular, stress va barqarorlikning yetishmasligi bolalarda xavotirli buzilishlarning paydo bo‘lish xavfini oshiradi. Himoyasiz bog‘lanish sharoitida o‘sgan va emotsional qo‘llab-quvvatlashdan mahrum bo‘lgan bolalar katta yoshda xavotirga ko‘proq duch keladilar. Oilaning ta’siriga qaramay, xavotirli buzilishlarni yengishda terapiya, oila va jamiyat tomonidan ko‘rsatiladigan qo‘llab-quvvatlash hamda ruhiy salomatlik haqidagi xabardorlikni oshirish muhim o‘rin tutadi.

Hozirgi vaqtda oila va ta’lim muassasasida bolalarning psixofiziologik farovonligi muammosi alohida ahamiyatga ega dolzarb masalalardan biriligicha qolmoqda. Buning asosiy sababi – oʻsib kelayotgan barkamol avlodning ma’naviy, jismoniy va psixologik salomatligi, yetukligi bugungi davlat siyosatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Oila yetakchi ijtimoiy institut boʻlib, uning inson ruhiyatiga ta’siri shubhasizdir, chunki aynan oilaning katta-kichikligi turiga koʻra shaxs shakllanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Mazkur maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi.

Maqola oilaviy zo‘ravonlikdan jabrlangan shaxslar o‘rtasida xavotir muammosini o‘rganishga bag‘ishlangan. Bugungi kunda jamiyatda ortib borayotgan oilaviy zo‘ravonlik, xususan, er-xotin munosabatlaridagi zo‘ravonlik tufayli xavotir darajasining yuqoriligini insonning umumiy hayot sifati pasayishiga va turli xil ruhiy hamda asab kasalliklariga olib keladigan eng keng tarqalgan psixologik omillardan biri sifatida qarash mumkin. Zamonaviy psixologiya amaliyotida kognitiv xulq-atvor terapiyasi eng samarali yondashuvlardan biri hisoblanadi va muallif oilaviy zo‘ravonlikdan jabrlangan shaxslar bilan ishlashda ushbu terapiya texnikalarining samaradorligini ko‘rsatadi