Ushbu maqolada Sharq mutafakkirlarining oila va uning qadriyatlari haqidagi nazariy ma’lumotlari berilgan. Sharqda oilaviy tarbiya masalasi, er va xotinning oiladagi vazifalari, oila mustahkamligida ayollarning o‘rniga alohida e’tibor qaratilgan. Qiz farzand tarbiyasida alohida ahamiyat kasb etuvchi axloqiy tarbiya haqida ma’lumotlar ko‘rsatilgan. Oilada ayollarning xususiyatlarini ajratib ko‘rsatib berilgan.

Xavotirli buzilishlar haddan tashqari qo‘rquv va xavotir bilan tavsiflanadi, ular jismoniy zo‘riqish, xulqatvor va kognitiv simptomlar bilan birga kuzatiladi. Bunday holatlar insonning normal hayot faoliyatiga to‘sqinlik qilib, uning ijtimoiy munosabatlariga, ta’limiga va mehnat faoliyatiga salbiy ta’sir qiladi. Xavotirli buzilishlarning rivojlanishi oila muhiti, tarbiya uslublari va erta bolalikdagi bog‘lanish munosabatlari bilan chambarchas bog‘liq. Oiladagi salbiy his-tuyg‘ular, stress va barqarorlikning yetishmasligi bolalarda xavotirli buzilishlarning paydo bo‘lish xavfini oshiradi. Himoyasiz bog‘lanish sharoitida o‘sgan va emotsional qo‘llab-quvvatlashdan mahrum bo‘lgan bolalar katta yoshda xavotirga ko‘proq duch keladilar. Oilaning ta’siriga qaramay, xavotirli buzilishlarni yengishda terapiya, oila va jamiyat tomonidan ko‘rsatiladigan qo‘llab-quvvatlash hamda ruhiy salomatlik haqidagi xabardorlikni oshirish muhim o‘rin tutadi.

Ushbu maqolada oilani psixologik jihatdan o‘rganish, turli yoshdagi qizlarning oilaga moslashish jarayonini o‘rganishda Osiyo, Janubiy Koreya, Rossiya, Amerika Qo‘shma Shtatlari va Yevropa davlatlari olimlarining tadqiqotlari va turli yoshdagi xotin-qizlarning oilaga moslashuvi, oilaviy munosabatlarning rivojlantirilishi hamda oila a’zolari o‘rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashda kelinning vazifalari yoritib berilgan. Oila-nikoh munosabatlari o‘zaro kuchli, samarali va mustahkam oilani tashkil etish, nikoh va oila hayotida yaxshi munosabatlarni rivojlantirishda muhimdir. Bu munosabatlar oila a’zolari o‘rtasidagi sevgi, hurmat va ehtiromni ta’minlash, muammolarni hamkorlikda hal qilishni o‘z ichiga oladi

Ushbu maqolada o‘zbek kontekstida o‘smirlarning intellektual rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi oila bilan bog‘liq omillarning xilma-xilligi o‘rganilgan ishlar mazmuni yoritilgan. Mahalliy va xalqaro tadqiqotlarga asoslanib, u oila tuzilishi, ota-onalarning tarbiya uslublari, ijtimoiy-iqtisodiy holat va bilim olish natijalarini shakllantirishda ota-onalarning ishtiroki kabi omillarni tahlil qiladi. Tadqiqot natijalari o‘smirlarning aqliy o‘sishini rag‘batlantirishda qo‘llab-quvvatlovchi oilaviy muhitning ahamiyatini ta’kidlaydi.

Mazkur maqolada er-xotin o‘rtasidagi yosh farqining oila barqarorligiga ta’siri sohasidagi xalqaro tadqiqotlar natijalari tahlil qilinadi. Maqolani yozishdan maqsad ushbu omilning nikoh mustahkamligi va ajrashish xavfi bilan bog‘liqligini ko‘rsatuvchi mavjud ilmiy dalillarga asoslangan xulosalarni taqdim etishdir. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, yosh farqi oshgani sari ajrashish ehtimoli ortib boradi, ammo bu bog‘liqlik doimiy emas va boshqa ijtimoiy-psixologik omillar bilan o‘zaro ta’sirda bo‘ladi.

Bugungi kunda oilalardagi munosabatlar barqarorligini ta’minlashda olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyatga alohida e’tibor qaratish dolzarb ahamiyatga egaligi xususida nafaqat umumiy ijtimoiy-psixologik, pedagogik tadqiqotlar, balki sotsiologik olimlarning ilmiy izlanishlarida ham yoritilayotganiga guvoh bo‘lishimiz mumkin. Ushbu maqolada ham oila barqarorligini ta’minlashda er-xotin va farzandlar o‘rtasida ijobiy munosabatlarni yo‘lga qo‘yish masalasi ijtimoiy-pedagogik jihatdan tahlil etilgan

Ushbu maqolada oilalarga psixologlarning psixologik xizmat ko‘rsatishda har bir oila uchun zarur bo‘lgan oila va nikohning mustahkamligini saqlash, oilada sog‘lom ijtimoiy muhitni yaratishga ko‘maklashish orqali oilaning psixologik barqarorligini ta’minlash bo‘yicha olib borilgan tadqiqot natijalari taqdim etilgan

Zamonaviy davrda har bir davlat о‘zining milliy borligini, uning mavjudligini belgilab beruvchi oila modelini globallashuvning ommaviy madaniy kо‘rinishlarining salbiy ta’siridan himoya qilish uchun bor kuchini sarflaydi. Ayni paytda, ayniqsa, Yevropa davlatlarida oila institutining zaiflashishi, ayrim hollarda hatto barbod bо‘lishi borasidagi tashvishlarning kuchayishi masalaning hayotiy ahamiyati va dolzarbligini yana bir karra namoyon etmoqda

Oilaviy zo‘ravonlik muammosi jamiyatning eng kichik bo‘g‘ini – oila instituti parchalanishining eng asosiy omillaridan biri. Ayniqsa, bolalarning oilaviy zo‘ravonlikdan xoli bo‘lgan xavfsiz muhitda voyaga yetishi ularning yorqin kelajak uchun zamin bo‘lib xizmat qiladi. Bunday mas’uliyatli vazifaga esa, eng birinchi o‘rinda, ota-onalar javobgardir. Ushbu maqolada oilada bolalarga nisbatan zo‘ravonlik hodisasi qisman nazariy yoritib berilib, uning oldini olish bo‘yicha ota-onalar uchun xalqaro dasturlar keltirib o‘tilgan.

Maqolada yangi taraqqiyot bosqichida O‘zbekistonda oilaviy munosabatlarning ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy asoslarini shakllantirishning dolzarb masalalari muhokama qilinadi. Oila va nikoh instituti rivojlanishining asosiy tendensiyalari, demografik jarayonlar tahlil qilinadi va oilaviy qadriyatlar institutini mustahkamlashga qaratilgan davlat siyosatiga alohida e’tibor qaratiladi. Oilaviy munosabatlarni tartibga solishning huquqiy asoslari, ularni takomillashtirish muammolari va istiqbollari ko‘rib chiqiladi hamda O‘zbekistonda oilalarning ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini yaxshilash bo‘yicha kompleks chora-tadbirlarni yanada rivojlantirish zarurligi to‘g‘risida xulosalar chiqariladi

Mazkur maqolada zamonaviy jamiyatda erkak va ayol rollarining o‘zgarishi hamda bu o‘zgarishlarning oila muhitiga, xususan, o‘smir yoshidagi farzandlarning tarbiyasi va ijtimoiy rol shakllanishiga qanday ta’sir ko‘rsatayotgani tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida an’anaviy gender qarashlar bilan zamonaviy ijtimoiy talqinlar o‘rtasidagi farqlar, ota-onalarning tarbiyaviy yondashuvlari va o‘smirlarning psixologik rivojlanishidagi muhim omillar ko‘rib chiqiladi

Jahonda rivojlanish davrida oilalarning mustahkamligi va farovonligi har bir shaxsning ijtimoiy pozitsiyasiga hamda shaxs hamjamiyatining sog‘lom rivojlanishining ijobiy pozitiv xislatlariga chambarchas bog‘liq. Bu kabi ijobiy xislatlar shakllangan bir davrda bazi jamiyat a’zolarida bir qancha salbiy illatlar ham rivojlanib, namoyon bo‘lmoqda. Bulardan biri – hasad hissidir. Bu kabi illatlarning oldini olishda jamoatchilikning ahamiyati juda katta. Zero, mahalla, oila va jamiyat – bu shaxs rivojlanishining asosiy maskanlaridir

Ko‘p bolali oilalar muammolari bugungi kunda ham mahalliy, ham xorijiy olimlar tomonidan o‘rganilayotgan muhim mavzulardan biri hisoblanadi. Ko‘p bolali oilalar o‘ziga xos psixologik xususiyatlarga ega bo‘lgan alohida ijtimoiy guruh ekanligini bois ko‘p bolali oila fenomeni jamiyat institutsionallashuvida muhim hisoblanib, oiladagi submadaniyatning o‘ziga xos jihatlari ota-ona va bolalar o‘rtasidagi munosabatlarda namoyon bo‘ladi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi

Bikaryer oilalardagi gender rollarning taqsimlanishida er va xotin munosabatlarida oʻzlarining turli rollarini bajarishga harakat qilayotgani sababli, bа’zan oʻzaro munosabatlarda konfliktlar va stress holatlar yuzaga kelishi mumkin. Oilada turli mas’uliyatlar va faoliyatlarni bir vaqtning oʻzida bajarish muammolari hamda haddan tashqari vazifalarning yuklanishi, ish va oilaviy mas’uliyatni vaqtida bajarishda koʻplab qarorlar qabul qilinadi. Bu esa ushbu qarorlarning bа’zilari oilaning umumiy farovonligiga tа’sir qiladi. Koʻplab oilalar oʻzlarining iqtisodiy va emotsional resurslarini turli faoliyatlarni bajarish jaroyonida birlashtirish bilan bogʻliq

Ushbu maqolada О‘zbekistonning oila instituti va xotin-qizlarni qо‘llab-quvvatlash borasida amalga oshirilayotgan islohotlari, strategik vazifalari ochib beriladi.

Mazkur maqolada noto‘liq oila tushunchasi atroflicha o‘rganilgan. Xorijiy olimlarning noto‘liq oilalar bo‘yicha olib borgan tadqiqotlari tahlil qilingan

Qadriyatlar transformatsiyasi bu jamiyat, uning tarkibidagi turli ijtimoiy birliklar, guruhlardagi yoki alohida bir insondagi mavjud qadriyatlar tizimining tub va tizimli ravishda o‘zgarishi bilan bog‘liq fenomenal jarayon hisoblanadi. Qadriyatlar tizimidagi transformatsion o‘zgarishlar birdaniga sodir bo‘lmaydi, ma’lum bir qadriyatlarning o‘zgarishi, yangicha mohiyat kasb etishi uchun bir necha yillardan bir necha o‘n yillargacha vaqt o‘tishi talab etiladi. Ushbu maqolada ham ana shu masalalar tahlilga tortiladi.

Ushbu maqolada alohida yordamga muhtoj o‘quvchilarda familistik dunyoqarashning shakllanishida gender xususiyatlarining o‘rni haqida fikr yuritilgan bo‘lib, mazkur dunyoqarashning shakllanganlik darajasini tahlil etish bo‘yicha ilmiy tadqiqot natijalari bayon qilingan. Shuningdek, alohida yordamga muhtoj bolalarda familistik dunyoqarashni shakllantirishga oid tavsiyalar berilgan.

Ushbu maqolada oilaviy nizolarni bartaraf qilishda oilaviy mediatsiyaning roli Turkiya tajribasi misolida o‘rganilgan bo‘lib, Turkiyada oilaviy mediatsiya institutining shakllanishi va rivojlanishining tarixiy, huquqiy va ijtimoiy jihatlari tahlil qilingan hamda uni rivojlantirish uchun davlat tomonidan amalga oshirilayotgan islohotlar, mediatorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslarga qo‘yiladigan talablar, oilaviy mediatsiyaning o‘ziga xos jihatlari bayon etilgan. Shuningdek, mazkur ishda oilaviy mediatsiya institutini O‘zbekistonda rivojlantirish borasida Turkiya tajribasidan foydalanish mumkin bo‘lgan jihatlari haqida so‘z boradi

Ushbu maqolada farzand tarbiyasida ota-onalarning asosiy vazifalari va funksiyalari haqida so‘z yuritilgan bo‘lib, unda ota-onalar tomonidan milliy tarbiyani samarali yo‘lga qo‘yishda e’tibor qaratish zarur bo‘lgan jihatlar yoritib berilgan. Bolalarni jamiyatning faol a’zosi sifatida tarbiyalash uchun ijtimoiy muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirish va ota-onaning shaxsiy namuna ko‘rsatishi zarurligi kabi muhim jixatlar asoslangan

Ko‘p bolali oilalar muammolari bugungi kunda ham mahalliy, ham xorijiy olimlar tomonidan o‘rganilayotgan muhim mavzulardan biri hisoblanadi. Ko‘p bolali oilalar o‘ziga xos psixologik xususiyatlarga ega bo‘lgan alohida ijtimoiy guruh ekanligi bois ko‘p bolali oila fenomeni jamiyat institutsionallashuvida muhim hisoblanib, oiladagi submadaniyatning o‘ziga xos jihatlari ota-ona va bolalar o‘rtasidagi munosabatlarda namoyon bo‘ladi. Maqolada ushbu muammo yuzasidan olib borilgan empirik tadqiqotlarning natijalari tahlil qilinadi.

O‘quvchilarning ta’limdagi muvaffaqiyati umumta’lim maktablaridagi o‘quv jarayoni, dasturlari, metodlari va o‘quv adabiyotlariga bog‘liq. Shuningdek, o‘quvchilarning ta’limdagi muvaffaqiyati oilaning iqtisodiy-ijtimoiy holati, oiladagi ta’lim muhiti, ota-onaning ta’limga bo‘lgan munosabati va ijtimoiy-pedagogik omillariga asoslanadi. Maqolada mazkur ijtimoiypedagogik omillarga doir ilmiy tadqiqotlar tahlili keltirilgan.

Ushbu maqolada o‘smirlarda hushyorlik va ogohlik fazilatlarini rivojlantirishda oilaviy tarbiya usullarining ahamiyati xususida so‘z boradi. Bunda muallif tarbiya usullarining har biriga batafsil to‘xtab, tahlilga tortgan va har bir tarbiya usuli o‘smirlarda hushyorlik va ogohlik fazilatlarini rivojlantirishda qay darajada xizmat qilishi yoxud ta’sirini yoritib bergan

Maqolada O‘zbekiston sharoitida kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy himoya qilish tizimining rivojlanishi, mazkur yo‘nalishda davlat siyosati, fuqarolik jamiyati institutlari va alohida shaxslarning o‘zaro munosabatlari falsafiy jihatdan tahlil qilinadi. Muallif davlatning kafolatchilik roli, jamiyatning axloqiy-ma’naviy qadriyatlar asosidagi hamjihatligi hamda ijtimoiy tenglik, adolat, imkoniyatlar yaratuvchanligi, ijtimoiy himoya mexanizmlarining innovatsion va axborot texnologiyalariga asoslangan rivojlanish zarurati ta’kidlangan. Maqola zamonaviy O‘zbekiston tajribasini nazariy asoslar bilan uyg‘un holda ko‘rsatishga urinishdir.

Mazkur maqolada xotin-qizlar va erkaklar uchun mehnat munosabatlarida teng huquq va imkoniyatlarni ta’minlashning ahamiyati hamda ijtimoiy-huquqiy jihatlari tahlil qilinib, xalqaro huquq talablari va xorijiy mamlakatlar tajribalari yoritiladi. Shuningdek, O‘zbekiston mehnat bozorida xotin-qizlar ulushining oshishiga to‘sqinlik qilayotgan muammolar ko‘rsatilib, ular orasida ish joyida kamsitish masalasiga alohida e’tibor qaratiladi