Mazkur maqolada yapon xalqi ta’lim va tarbiya tizimining pedagogik asoslari borasida fikr yuritilib, unda kunchiqar davlatning dunyo ta’lim standarti uchun namuna bo‘la oladigan ta’lim jarayoniga oid davlat siyosati borasidagi qarorlar va farmonlar haqida ham mushohada yuritiladi. O‘z tarixida ta’lim tizimidagi islohotlar evaziga yuqori taraqqiyotga erishgan mamlakatlar tajribasini o‘rganish bugungi kunda mamlakatimiz ta’limida kechayotgan o‘zgarishlarni teranroq tushunishga yordam beradi. Bizning Yaponiya tajribasiga murojaat qilishimizning boisi yapon millatining urf-odatlari, milliy qadriyatlari, oilaviy munosabatlari xalqimiz qadriyatlariga yaqinligidir

Sotsionomika zamonaviy G‘arb jamiyatida mashhur bo‘lib borayotgan yo‘nalishlardan biri bo‘lib, ko‘p jihatdan aholi va ma’lum toifalarning ijtimoiy kayfiyatiga nisbatan sezuvchan bo‘lgan ijtimoiy hodisa va jarayonlarni, jumladan, moliyaviy bozordagi xulq-atvor harakatlarini va ularning o‘zaro aloqadorligini tadqiq qiladi. Mazkur maqolada yuqorida sotsionomika nazariyasining kelib chiqishi hamda ijtimoiy kayfiyat sotsionomika nazariyasi yondashuvida qay tarzda tahlil qilinishi, sotsiometrlar sifatida qabul qilingan ko‘rsatkichlar borasida fikr yuritilgan.

Bolalarni barkamol va yetuk shaxs sifatida kamolga yetkazish barcha davlatlar va jamiyatlarning muhim vazifalaridan biridir. Ushbu muhim vazifani bajarishda davlat ham, jamiyat ham oilalarning tarbiyaviy funksiyalari doirasidagi muvaffaqiyatli faoliyatiga tayanadi. Ota-onalar farzandlarini tarbiyalashda kuch ishlatish holatini tarbiyaning bir usuli sifatida qabul qilishi va bu bolalarga nisbatan jismoniy zo‘ravonlik tushunchalari bilan qarama-qarshi ma’noda ifodalanishi ijtimoiy pedagogika oldiga chuqur o‘rganishlar olib borish zaruratini qo‘ymoqda. Ushbu maqolada bolaga nisbatan jismoniy zo‘ravonlikning tarixiy jihatlari yoritilgan, bugungi kundagi huquqiy asosi bayon etilgan va ota-onalar tomonidan sodir etiladigan zo‘ravonliklarning oldini olish bo‘yicha pedagogik chora-tadbirlar taklif etilgan.

Hozirgi kunda dunyo aholisining 70 foizdan ortig‘i Osiyo mintaqasi hissasiga to‘g‘ri keladi va bu mintaqada turli millat, elat madaniyat vakillari istiqomat qiladi. Hududlardagi davlatlar iqtisodiyoti geografik joylashuviga qarab farqlanadi, ba’zi davlatlar ishchi kuchi eksport qilsa, ba’zi davlatlar ishchi kuchini import qiladi. Ya’ni rivojlanayotgan va rivojlangan yirik mamlakatlarga mehnat migranti sifatida borishadi. Ushbu maqola ayol mehnat migrantlari migratsiyasi bo‘yicha Filippin tajribasi tadqiqiga bag‘ishlangan

Maqolada O‘zbekiston psixolog olimlarining noto‘liq oilalardagi ijtimoiy munosabatlar, rollar taqsimoti, ayollarda namoyon bo‘luvchi aybdorlik hissi va shu kabi masalalarga oid ilmiy izlanishlari yoritilgan. Bundan tashqari, to‘liq va noto‘liq oilalarning ijtimoiy psixologik xususiyatlari, ona shaxsining farzand ijtimoiy tasavvurlariga ta’siri, ona va bola munosabatlari, oilaviy zo‘ravonlik, oiladagi rollar taqsimoti hamda bola shaxsi shakllanishining ijtimoiy psixologik mexanizmlari ilmiy tadqiq etilgan.

Bugungi kunda oilalardagi munosabatlar barqarorligini ta’minlashda olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyatga alohida e’tibor qaratish dolzarb ahamiyatga egaligi xususida nafaqat umumiy ijtimoiy-psixologik, pedagogik tadqiqotlar, balki sotsiologik olimlarning ilmiy izlanishlarida ham yoritilayotganiga guvoh bo‘lishimiz mumkin. Ushbu maqolada ham oila barqarorligini ta’minlashda er-xotin va farzandlar o‘rtasida ijobiy munosabatlarni yo‘lga qo‘yish masalasi ijtimoiy-pedagogik jihatdan tahlil etilgan

Biznes model bu tadbirkorlikdagi asosiy biznes jarayonlarining tahlili va tavsifi bo‘lib, u kimga va nima sotishni ko‘rsatadi hamda qancha daromad va foyda olishni namoyon etadi. Ushbu maqolada ayollar ishtirokidagi biznes modellarning xorijiy va milliy amaliyoti tahlili natijasi ko‘rsatilgan. Xususan, biznes modellar ko‘pqirralilik, kooperativ tuzilmalar, mehnatga adolatli haq to‘lash, ish bilan shaxsiy hayot o‘rtasida muvozanatni saqlab qolish hamda yetkazib beruvchilarning xilma-xilligi kabi asosiy g‘oyalar asosida shakllangani aniqlangan

Insonning ontogonez xususiyati shaxsning hayotidagi barcha jabhalariga tegishli bo‘lib, maqolada shaxsda moddiy yetishmovchilik hissining ontogenez xususiyatlari tahlili yoritilgan. Shuningdek, uning jamiyat va shaxsiy hayotdagi roli va jamiyat bilan bo‘ladigan muloqotiga ta’sirining ontogonez doirasidagi barcha izlanishlar hamda moddiy yеtishmovchilik insondagi psixologik holatlarga ham o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmasligi, shu orqali shaxs o‘zida moddiy yеtishmovchilik hissini yuzaga keltirishi haqida so‘z yuritilgan. Shaxs ontogenezidagi holatlarini tushunishini turli chet el olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar isbotida ko‘rib, uni xulosalashga va bu tadqiqotlar shaxs ontogenezi inson hayotida qanchalik muhimligini ko‘rsatish maqsad qilingan.

Maqolada “ayollar huquqlari” va “gender tengligi” tushunchalari huquqiy, ijtimoiy va falsafiy jihatdan tahlil qilinadi. Ushbu tushunchalarning kelib chiqishi, tarixi va hozirgi davrda amaliyotdagi ahamiyati ochib beriladi. Muallif ayollar huquqlarini ta’minlashda gender tengligiga erishishning o‘rni va ahamiyatini tahlil qiladi, shu bilan birga, ushbu tushunchalarni ajratib turadigan asosiy jihatlarga e’tibor qaratadi. Maqolada xalqaro huquqiy hujjatlar va milliy qonunchilikdan kelib chiqib, gender tengligi tamoyillarini amalga oshirishda ayollar huquqlarini himoya qilish mexanizmlari ko‘rib chiqiladi. Tahlillar natijasida ayollar huquqlari va gender tengligi tushunchalarining o‘zaro bog‘liqligi hamda farqlari haqida ilmiy xulosalar va amaliy takliflar keltiriladi.

Maqolada yosh kelinlarning oilaviy hayotga moslashishi va unga ta’sir etuvchi asosiy va yordamchi omillar ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek, oila va undagi munosabatlar, nikoh tushunchasining ba’zi asosiy jihatlari hamda oilaviy munosabatlarga oid ijtimoiy-psixologik adabiyotlar haqida so‘z borgan

Ushbu maqolada er-xotin munosabatlaridagi eng muhim omillardan biri – bu ularning nikоhidаn qоniqqаnlik dаrаjаsi, nikоh mustаhkаmligini, оilаviy hаyоt bаrqarorligini tа’minlаshdа hаl qiluvchi оmillаrdаn bо‘lmish migrаnt оilаlаrdаgi er-xоtinlаrning о‘z nikоhidаn qоniqqаnlik dаrаjаlаrining xususiyаtlаri er-xоtinlаrdа qаndаy nаmоyоn bо‘lishi tаdqiqоt nаtijаlаri аsоsidа tаhlilga tortilgan.

Maqolada so‘nggi 10 yil (2013–2022-yillar) mobaynida O‘zbekistonda ta’lim davomiyligi bo‘yicha ro‘y bergan o‘zgarishlar hududlar va jinslar kesimida tahlil qilingan. Kutilayotgan ta’lim davomiyligini inson kamoloti yuqori davlatlar darajasiga yetkazish, shu jumladan, xotin-qizlarning ta’limdagi qamrovini oshirish hamda ta’limdagi tenglikni ta’minlash bo‘yicha xulosa va takliflar berilgan

Maqolada O‘zbekistondagi filolog talaba qizlarda zamonaviy vatanparvarlikni shakllantirishning psixologikpedagogik shart-sharoitlari tahlil qilingan. Ongli vatanparvarlik tuyg‘usining asosi sifatida tanqidiy fikrlashga alohida e’tibor berilgan. “Zamonaviy vatanparvarlik” tushunchasining o‘ziga xos xususiyatlari, gender yondashuvi va ayollarning tarbiyada tutgan o‘rni yoritilgan. Tanqidiy vatanparvarlikning fuqarolik yetukligining muhim tarkibiy qismi ekanligini tasdiqlaygan so‘rovnoma va pedagogik amaliyot natijalari keltirilgan.

Ushbu maqolada yosh oilalarning ajrashishlar darajasi, sabablari, muammoli oilalar bilan ishlash, yosh oilalarda ajrashishlar darajasini kamaytirish hamda oldini olish yuzasidan taklif va tavsiyalar berilgan

Qadriyatlar transformatsiyasi bu jamiyat, uning tarkibidagi turli ijtimoiy birliklar, guruhlardagi yoki alohida bir insondagi mavjud qadriyatlar tizimining tub va tizimli ravishda o‘zgarishi bilan bog‘liq fenomenal jarayon hisoblanadi. Qadriyatlar tizimidagi transformatsion o‘zgarishlar birdaniga sodir bo‘lmaydi, ma’lum bir qadriyatlarning o‘zgarishi, yangicha mohiyat kasb etishi uchun bir necha yillardan bir necha o‘n yillargacha vaqt o‘tishi talab etiladi. Ushbu maqolada ham ana shu masalalar tahlilga tortiladi.

Ushbu maqolada statistika agentligining ma’lumotlariga asosan xotin-qizlarning mamlakatning ijtimoiyiqtisodiy rivojlanishiga qo‘shayotgan hissasi statistik tahlil qilingan, xotin-qizlarning ijtimoiy-iqtisodiy bilimlarini oshirish, ularni iqtisodiy jarayonlarga jalb etish, kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirishdagi hamda mamlakatning iqtisodiy taraqqiyotidagi o‘rni yoritib berilgan

Har bir soha va uning rivoji uchun unda faoliyat olib boruvchi xodimlardagi kasbiy kompetensiya muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan jamoada ishlash kompetensiyasi ham mustasno emas. Shu boisdan ham ushbu maqola orqali muallif jamoada ishlash kompetensiyasi kollobrativ kompetensiyaning tarkibiy qismi ekani haqida o‘z fikr-mulohazalari va tahlillarini bayon qiladi.

Zamonaviy dunyoda ijtimoiy tadbirkorlik ijtimoiy-iqtisodiy barqaror rivojlanishning samarali vositalaridan biriga aylandi. Biznes prinsiplarini ijtimoiy va atrof-muhitga ijobiy ta’sir ko‘rsatish maqsadlari bilan birlashtirgan holda kambag‘allik, ishsizlik, ta’lim va sog‘liqni saqlash xizmatlaridan to‘laqonli foydalanish kabi ijtimoiy muammolarni hal etish orqali ijtimoiy tadbirkorlik innovatsiyalarini yaratish, barqaror rivojlanish, shuningdek, zaif guruhlar va butun jamiyat uchun hayot sifatini yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu maqolada muallif sotsiologik tadqiqotlar natijalariga asoslanib, ijtimoiy tadbirkorlikni rivojlantirishning gender jihatlari va ijtimoiy tadbirkorlikni rivojlantirishda gender masalalarni inobatga olish resurslarini tahlil qilgan

Ushbu maqolada bolaning ijtimoiylashuviga ta’sir qiluvchi omillar oʻrganilgan. Shaxsning ma’naviy-axloqiy, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan ijtimoiylashuvida oilaning oʻrniga e’tibor qaratilgan

Bolalarga nisbatan zo‘ravonlik holati turli bosqichlarda o‘ziga xos tarzda shakllanib kelgan. Uning davomli tarzda sodir etilishi oilaviy munosabatlar va ota-onaning pedagogik kompetentligiga bog‘liqligini ko‘rsatmoqda. Maqolada bolalarga zo‘ravonlik munosabatining tarixiy bosqichlari ochib berilgan.

Gender institutlari jamiyatlarda jinslar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni tartibga soluvchi, ijtimoiy-iqtisodiy dinamikaga sezilarli ta’sir ko‘rsatuvchi murakkab tizimlar, standartlar va xatti-harakatlardir. Ushbu maqola gender institutlarining ilmiy-nazariy asoslari va ularning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini o‘rganadi. Sotsiologiya, iqtisod va gender tadqiqotlaridagi fanlararo tadqiqotlardan foydalanib, biz gender institutlarining murakkab xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz, ularning hukumat, madaniyat hamda iqtisodiy tizimlar bilan kesishishini o‘rganamiz.

Muallif gender institutlarining odamlarning resurslar, imkoniyatlar va huquqlardan foydalanishiga ta’sirini tahlil qilgan va bu, o‘z navbatida, ularning hayotiy natijalariga ta’sir qiladi, ijtimoiy rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Shuningdek, iqtisod, institutsional nazariya va tanqidiy nazariya kabi nazariy asoslar gender institutlari faoliyat yuritadigan va nomutanosibliklarni davom ettiradigan murakkab jarayonlarni tushunish uchun qimmatli istiqbollarni taqdim etadi. Bundan tashqari, muallif turli ijtimoiy-iqtisodiy muhitda gender institutlarining turfa shakllari va ta’sirini aniqlashtirish uchun turli kontekstlardagi empirik ma’lumotlarni ko‘rib chiqqan. Ushbu maqola ilmiy tushunchalar va nazariy qarashlarni uyg‘unlashtirib, gender institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy asoslari haqidagi bilimimizni oshiradi. Unda ushbu institutlarning inklyuziv rivojlanishiga ko‘maklashish va gender tengligi kun tartibiga erishishdagi ahamiyati ta’kidlangan. Bu adolatli va barqaror jamiyatlarni rivojlantirish uchun gender tuzilmalarini o‘zgartirishga intiladigan multidisipliner tadqiqotlar va siyosiy harakatlar zarurligini ta’kidlaydi.

Maqolada pensiya ta’minotining gender masalalari tahlil qilingan. Jahonda ayollarning pensiya ta’minotidagi mavjud muammolar hamda tendensiyalar yoritilgan. Shuningdek, ayollar pensiya ta’minotini yaxshilash borasida dunyo davlatlarida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar va dasturlardan misollar keltirilgan