Jamiyat va oila

Mazkur maqolada aholi migratsiyasi genezisi va uning nazariy-metodologik asoslari yoritilgan. Shu bilan birga, “aholi migratsiyasi” tushunchasiga berilgan ta’riflar ko‘rib chiqilib, ulardan eng ko‘p foydalanilgani V.A.Ionsev tomonidan nashr qilingan ilmiy tadqiqotlarda o‘z aksini topgani anilqandi. Birgina Rossiyadagi maxsus nashrlar kontent-tahlili asosida mazkur atamaga 36 turli ta’riflar keltirilgan. V.A.Ionsev kontent-tahlillarini umumlashtirgan holda, mazkur atama ta’riflangan xorijiy va mahaliy adabiyotlarni turkumlab chiqilgan

Maqolada “qadriyat” tushunchasi inson dunyoqarashining asosi sifatida, uning turli davrlardagi (antik davr, о ‘rta asrlar, uyg ‘onish davri, yangi davr, bozor munosabatlari davri) talqini va mazmuni, “qadriyat” tushunchasining jihatlari, an’anaviy qadriyatlarning jamiyatdagi о ‘rni tahlil qilingan.

Mazkur maqolada jamoat xavfsizligi tushunchasining konseptual-strategik hujjatlari hamda xorijiy va mahalliy olimlarning jamoat xavfsizligi tushunchasiga bergan taʼriflari, ularning qiyosiy tahlillari bayon etilgan.

Maqolada oila a’zolari o‘rtasidagi munosabatlarning mustahkamligi jamiyat barqarorligining muhim omili ekanligi ta’kidlanadi. Oilaviy munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlari, ularga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada oila a’zolari o‘rtasidagi ijobiy munosabatlarni shakllantirish va mustahkamlashga qaratilgan ijtimoiy-pedagogik faoliyatning mohiyati, maqsadi, vazifalari va asosiy yo‘nalishlari yoritib beriladi. Oila bilan ishlashda ijtimoiy pedagoglarning roli, qo‘llanadigan metod va texnologiyalar ko‘rib chiqiladi

Mazkur maqolada oilaviy nizolarning inson mehnat unumdorligiga ta’siri har tomonlama tahlil qilingan. Oilaviy muammolarning xodimlar psixologik holati, fiziologik salomatligi va xulq-atvoriga qanday ta’sir koʻrsatishi keng yoritilgan. Shuningdek, bu kabi salbiy ta’sirlarni kamaytirish maqsadida tashkilotlarda psixologik yordam xizmati tashkil etish, ish-hayot muvozanatini ta’minlash, xodimlarda stressni boshqarish koʻnikmalarini rivojlantirish boʻyicha aniq takliflar ilgari surilgan. Shu bilan birga, oilaviy munosabatlar psixologiyasini chuqur oʻrganish uchun zamonaviy, elektron test platformalarini yaratish zarurligi ta’kidlangan. Maqolada oilaviy muammolar va mehnat unumdorligi oʻrtasidagi murakkab bogʻliqlikning ochib berilishi hamda muammoni hal qilish boʻyicha amaliy tavsiyalar taqdim etilgan.

Ushbu maqola erkaklar va ayollarda intellekt hamda nikohdan qoniqishni o‘rganishga bag‘ishlangan bo‘lib, bu yеrda erkaklar va ayollarning emotsional intellekti hamda IQ darajasi ko‘rsatkichlarida sezilarli farqlar aniqlangani ko‘rsatib o‘tilgan

Mazkur tezisda oilada barqarorlikni saqlashda milliy qadriyatlarga tayangan holda yoshlarimizni milliy hunarmandchilikka o‘rgatish, ularni samarasiz vaqt sarflamaslikka erishish xususida fikrlar bayon etilgan

Ushbu maqolada bugungi kunda oiladagi ijtimoiy-ma’naviy muhitni sog'lomlashtirishda qaynona va kelin munosabatlarini yaxshilash, ular orasidagi o‘zaro nizolarni bartaraf etish, diniy qarashlarda oila muqaddasligi va uning barqarorligini saqlashda, avvalombor, uning ijtimoiy-ma ’naviy muhitiga ta ’sir etuvchi buzg ‘unchi qarashlardan xalos bo ‘lish xususidafikrlar misollar asosida bayon etilgan.

Maqolada oiladagi nizolarning sabablari va ehtimoliy yechimlari ko‘rib chiqiladi, nizolarni hal qilishning eng samarali usullari haqida fikrlar ilgari suriladi. Oila eng muhim ijtimoiy institut bo‘lib, uning mavqeyi, mustahkamligi davlat va butun jamiyat barqarorligini belgilaydi. Har qanday ijtimoiy ziddiyatning asosi – qarashlar va e’tiqodlar to‘qnashuvi. Oila hamjihatligini saqlagan
holda qarama-qarshiliklarni hal qilishni tushunish juda muhimdir

Maqola muallifi oilani tahlil qilishning yetakchi yondashuvlaridan biriga, ya’ni oilaning tizim sifatidagi nuqtayi nazariga murojaat qiladi. Ushbu yondashuvning asosiy qoidalari ikkita asosiy bayonotdir: 1) butun boshli, uning qismlari yig‘indisidan kattaroqdir; 2) butunning barcha qismlari va jarayonlari bir-biriga o‘zaro ta’sir qiladi va o‘zaro shartlashadi. Maqolada, shuningdek, yakuniy malakaviy ish doirasida amalga oshirilgan mintaqamizdagi oila tizimlarining uyg‘unligi va moslashuvchanligi parametrlarini o‘rganish natijalari e’lon qilingan.

Ushbu maqolada oilaviy nizoning ta’rifi, kelishmovchiliklarning kelib chiqish sabablari va nizolarni hal etishning sinalgan usullari ko‘rib chiqilgan hamda mahalla faollari uchun ilmiy asoslangan taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Ushbu maqolada oilaviy nizolarning oldini olishda erkak kishining tutgan o‘rni va mas’uliyati yoritiladi. Oilada sog‘lom muhitni ta’minlash, nizolarni bartaraf etish va farovonlikni mustahkamlashda erkakning hissasi beqiyos ekani ta’kidlanadi. Maqolada erkakning rahbarlik, sabrtoqat, muloqot madaniyati va mas’uliyatli qarorlar qabul qilishdagi roli psixologik, ijtimoiy va axloqiy
jihatdan tahlil etiladi. Muallif tomonidan oilaviy nizolarning oldini olishda erkak kishining roli haqida nazariy ma’lumotlar bayon etilgan bo‘lib, bu mavzuga oid asosiy tushunchalar, ilmiy yondashuvlar va o‘zbek olimlarining qarashlari keltiriladi. Shuningdek, oilaviy barqarorlikni ta’minlashda erkaklarning faol ishtiroki zarurligi ilmiy-nazariy va amaliy misollar asosida asoslab beriladi.

Maqolada oilaviy munosabatlar va tarbiya uslublarining bolalarda ijodiy tafakkurni rivojlantirishga ko‘rsatadigan ta’siri ko‘rib chiqiladi. Ijodiy qobiliyatlarni shakllantirishda oilaviy muhit, tarbiyaviy yondashuvlar hamda ota-onalar va bolalar o‘rtasidagi munosabatlar tabiati tahlil qilinadi. Oilaviy tarbiyaning turli xil uslublari – avtoritar, haddan tashqari g‘amxo‘rlik (giperg‘amxo‘rlik), hamkorlik va boshqalar, shuningdek, ularning bola xulq-atvoriga ta’siri tasvirlanadi. Hissiy yaqinlikning yetishmasligi va shafqatsiz munosabatning salbiy oqibatlari, jumladan, tajovuzkor xatti-harakatlar va ijodiy fikrlash darajasining pasayishiga alohida e’tibor qaratiladi.

Maqolada O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar va uning jamiyat hayotida tub burilish davrining ijtimoiy-falsafiy mohiyati, ijtimoiy ahamiyati va inson ma’naviy kamolotiga ta’siri tahlil qilinadi hamda O‘zbekistonni yangi bosqichga olib chiqish omillariga bo‘lgan ehtiyojning ortishi bilan bog‘liq masalalar ilmiy muhokama qilinadi

Ushbu maqolada nogironlarni ijtimoiy himoya qilish sohasidagi siyosiy o‘zgarishlar yoritilgan. Hozirgi vaqtda ijtimoiy muhitning qulayligi va nogironlarning jamiyatga integratsiyalashuvi dolzarb masala sanaladi. Chunki nogironlarning huquq va manfaalatlari darajasini oshirish vazifalarini kompleks hal qilish zarurati zamonaviy jamiyatning asosiy ijtimoiy jihatlaridan biri. Bugungi kunda O‘zbekistonda taraqqiyotning salbiy demografik tendentsiyalarining zamonaviy sharoitida jamiyatdagi nogironlarni ijtimoiy-iqtisodiy himoya qilish dolzarb vazifaga aylanib bormoqda. Bu kadrlar taqchilligi hamda davlat iste’mol fondlariga bo‘lgan ijtimoiy yukni kamaytirishga qaratilgan. Ushbu maqolada nogironlarning jamiyatga integratsiyalashuviga ta’sir etuvchi ijtimoiy-siyosiy omillar: ularning turmush darajasi, davlat darajasida ijtimoiy himoyaning asosiy muammolari, ularning bandligiga ta’sir etuvchi omillar, nogironlarni turli kasblarga o‘rgatish va ularning malakasini oshirishga qaratilgan davlat dasturlari tahlil qilinadi.

Bugungi kunda O‘zbekistonda xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirishda amalga oshiralayotgan islohotlar hamda xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash borasida olib borilayotgan chora-tadbirlarning muhim ahamiyati orqali vazifalarni amalaga oshirishda tariximiz va bugungi kunimizdagi holatini e’tiborga olgan holda o‘rganish, tahlil qilish hamda kerakli taklif va tavsiyalarni ishlab chiqish dolzarb ahamiyatga ega

Ushbu maqolada qarindoshlik tushunchasining mohiyati yoritilgan va qarindoshlar toifalari tasniflangan, qarindoshlar o‘rtasida nikohning asosiy sabablari va salbiy oqibatlari keltirilgan hamda O‘zbekistonda qarindoshlar o‘rtasidagi nikoh holatlarining oldini olishga qaratilgan ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Himoya sifatida oilaga boʻlgan ehtiyoj bolada musiqani oʻrganish jarayonida yuzaga keladigan salbiy vaziyatlarda paydo boʻlishi mumkin. Oʻz navbatida, agar bir tomondan, oilada bolaning musiqaga boʻlgan qiziqishi hisobga olinmasa va uning musiqa ta’limiga boʻlgan ehtiyoji qondirilmasa, uydagi muhit ham bola uchun hissiy va psixologik noqulaylik manbayi boʻlishi mumkin. Boshqa tomondan, agar bolaga musiqa oʻrgatish toʻg‘risidagi qaror oilada uning qiziqishlari va istaklarini hisobga olmagan holda qabul qilinsa, bolada dastlabki motivlar soʻnishiga olib keladi. Shundan kelib chiqib, mazkur maqolada shaxsda musiqa madaniyatini shakllantirishda zamonaviy oila funksiyalarining ahamiyati haqida soʻz yuritiladi

Tolerantlik tushunchasi ko‘p asrlar davomida shakllangan bo‘lib, bu jarayon hozirgi kungacha davom etmoqda. Turli ma’lumot manbalari bizga ushbu so‘zning turfa ta’riflarini beradi, ba’zida hatto bir-biriga zid keladi. Odamlar orasida bu boradagi fikrlar ham har xil. Ba’zilar bag‘rikenglik dunyo tinchligining kaliti va baxtli kelajak poydevori, deb hisoblaydi. Boshqalar esa bag‘rikenglik faqat befarqlik va vijdonsizlikni yashirish, degan haqiqat tarafdorlari hisoblanadi

Ushbu mаqоlаda turmush o‘rtog‘i nogiron yoki ruhiy kasal bo‘lgan аyоllаr bilаn psixologik ishlarni tashkil etish bo‘yicha metodik tavsiyalar berilgan

Ushbu maqolada respublikamizda xotin-qizlar kompetensiyasini shakllantirishning maqsad va vazifalari, xotin-qizlar salohiyatidan samarali foydalanishning asosiy tamoyillari, shuningdek, ularning intellektual salohiyatini shakllantirish modelini ishlab chiqish jarayoni tadqiq etilgan

Ushbu maqolada xotin-qizlarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, ularning iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy faolligini oshirish borasida olib borilayotgan islohotlar yoritilgan, ishsiz ayollar bandligini ta’minlashning yangi ijtimoiy-iqtisodiy mexanizmlarini ishlab chiqish maqsadida о‘tkazilgan sotsiologik sо‘rov natijalari keltirilgan hamda xotin-qizlarni ijtimoiy qо‘llab-quvvatlash tizimini takomillashtirish bо‘yicha ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan

Ushbu maqolada xotin-qizlarning ehtiyojlari, qiziqishlari, bandligi, tadbirkorligi, ta’lim olish imkoniyati, ijtimoiy faolligi hamda ijtimoiy-huquqiy himoyalanganlik darajasi ilmiy-nazariy o‘rganish va tegishli takliflar ishlab chiqish masalalari ko‘rib chiqilgan.

Maqolada O‘zbekiston Respublikasida 2016-yildan keyin yuz berayotgan katta o‘zgarishlar, davlat boshqaruv jarayonidagi “milliy tiklanishdan milliy yuksalish sari” konsepsiyasi natijasi tahlil qilingan. Bundan tashqari, xalq hokimiyati tamoyili Yangi O‘zbekiston siyosatining ustuvor vazifasi etib belgilanganining konseptual asoslari yoritilgan

Mazkur maqolada yoshlar orasida intellektual migratsiya ko‘lamini qisqartirish va tartiblash mexanizmlarini takomillashtirish borasida fikr yuritilgan. Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining xorijda ishlash, muayyan kasb va ixtisoslik bo‘yicha chet el tajribalarini o‘rganish huquqi kafolatlangani, biroq mo‘may maosh olish ilinjida o‘zga yurtlarga noqonuniy yo‘l bilan ketgan hamda odam savdosi qurboniga aylanayotganlar ham uchrayotgani kabi og‘riqli muammolarimiz haqida ham mulohazalar keltirilgan